0

BEĞENDİM

0

Zilhicce Ayının Dinimizde ve Kültürümüzdeki Önemi

Zilhicce ayı, kamerî ayların on ikincisi olup İslâm’ın beş temel esasından biri olan hac ibadetinin yerine getirildiği kutsî bir zaman dilimidir. Zilhicce, sözlük anlamıyla “hac ayı” demektir. Hac ibadeti bu ayın sekizinden on üçüne kadar eda edilir. Bu ay, aynı zamanda ümmetin affa, bağışlanmaya ve ilâhî rahmete mazhar olduğu bir zaman dilimidir. Fecr Suresi’nde zikredilen ve üzerine yemin edilen “on gece”nin, umumiyetle bu ayın ilk on gecesi olduğu kabul edilmiştir.

Kur’ân’da Zilhicce’nin On Gecesi

Kur’ân-ı Kerîm’de Fecr Suresi’nin başında şöyle buyrulmaktadır:

وَالْفَجْرِ {1} وَلَيَالٍ عَشْرٍ {2} وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ {3} وَاللَّيْلِ إِذَا يَسْرِ {4}
“Fecre, on geceye, çifte ve teke, akıp giden geceye yemin olsun ki…” (el-Fecr, 89/1-4)

Bu ayetlerde geçen “وَلَيَالٍ عَشْرٍ” ifadesi, müfessirlerin çoğunluğu tarafından Zilhicce’nin ilk on gecesi olarak tefsir edilmiştir. Elmalılı Hamdi Yazır, bu konuda şöyle der:

“Doğru olan bu zamanın Zilhicce’nin ilk on gecesi olmasıdır. Çünkü ehl-i te’vilin delilleri bunun üzerinde icma etmiştir. Ve denilmiştir ki Hz. Mûsâ’nın mîkātındaki tamamlanan on gece Zilhicce’nin ilk on gecesidir.” (Elmalılı, Hak Dini Kur’an Dili, 8/5791-5798)

Zilhicce Ayının Önemli Günleri

• 8. Gün (Terviye Günü): Hz. İbrahim’in (a.s) oğlu İsmail (a.s) ile ilgili gördüğü rüyayı tefekkür ettiği gündür.
• 9. Gün (Arefe): Hacılar Arafat’ta vakfe yaparlar. Hacı olmayanlar için oruç tutmanın büyük fazileti vardır.
• 10-13. Günler (Kurban Bayramı ve Teşrik Günleri): Kurban ibadetinin yerine getirildiği, Müslümanların sevinç ve ibadetle geçirdikleri günlerdir.

On Gecenin Fazileti Üzerine Hadisler

Zilhicce’nin ilk on günü ile ilgili hadislerde bu zaman diliminin ibadet açısından çok üstün olduğu vurgulanmıştır. Abdullah ibn Abbas (r.a)’tan rivayetle:

«مَا مِنْ أَيَّامٍ، الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِيهَا أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ، مِنْ هَذِهِ الْأَيَّامِ» يَعْنِي الْعَشْرَ، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ وَلَا الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ؟ قَالَ: «وَلَا الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، إِلَّا رَجُلٌ خَرَجَ بِنَفْسِهِ وَمَالِهِ، فَلَمْ يَرْجِعْ مِنْ ذَلِكَ بِشَيْءٍ»
“Allah katında Zilhicce’nin bu on gününde işlenecek sâlih amelden daha sevimli başka hiçbir amel yoktur.” (Buhârî, Îdeyn: 11)

Bir diğer rivayette:

«مَا مِنْ أَيَّامِ الدُّنْيَا أَيَّامٌ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ سُبْحَانَهُ أَنْ يُتَعَبَّدَ لَهُ فِيهَا مِنْ أَيَّامِ الْعَشْرِ، وَإِنَّ صِيَامَ يَوْمٍ فِيهَا لَيَعْدِلُ صِيَامَ سَنَةٍ، وَلَيْلَةٍ فِيهَا بِلَيْلَةِ الْقَدْرِ»
“Allah’a ibadet edilecek günler içinde Zilhicce’nin ilk on gününden daha sevimli gün yoktur. Bu günlerde tutulan bir gün oruç, bir yıllık oruca; geceleri kılınan namaz da Kadir Gecesi’ne denktir.” (Tirmizî, Savm: 52; İbn Mâce, Sıyam: 39)

Oruçla İlgili Rivayetler ve Değerlendirmeler

Hz. Âişe (r.anha) validemizden şöyle rivayet edilmiştir:

«مَا رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَائِمًا الْعَشْرَ قَطُّ»
“Peygamber Efendimiz (s.a.v)’i Zilhicce’nin on günü oruçlu olarak görmedim.” (Ebû Dâvûd, Savm 62; İbn Mâce, Sıyam: 39)

Bu rivayet, Efendimiz’in (s.a.v) bu günlerde oruç tutmadığını göstermektedir. Ancak Hz. Hafsa’dan gelen zayıf bir rivayette şöyle denmiştir:

“Peygamber (s.a.v) dört şeyi hiç terk etmezdi: Aşure günü orucu, Zilhicce’nin on günü orucu, her aydan üç gün oruç ve sabah namazı öncesi iki rekât.” (Müsned, 6/287; Neseî, Sıyâm: 83)

Hadis âlimleri bu rivayeti zayıf kabul etmiş, özellikle Zilhicce orucu kısmına dair başka sahih rivayet bulunmadığını vurgulamışlardır. Bununla birlikte, bu günlerde oruç tutmak nafile olarak sevap kazandırabilir, ancak vacip veya sünnet olduğuna dair açık bir hüküm bulunmamaktadır.

Arefe Günü ve Oruç

Arefe günü orucu hakkında Müslim’in rivayet ettiği hadis şöyledir: «صِيَامُ يَوْمِ عَرَفَةَ يُكَفِّرُ السَّنَةَ الْمَاضِيَةَ وَالْبَاقِيَةَ» “Arefe günü tutulan oruç, geçmiş bir yılın ve gelecek bir yılın günahlarına kefaret olur.” (Müslim, Sıyâm, 197)

Ancak Resûlullah (s.a.v), hac menasiki esnasında Arafat’ta oruç tutmamış, hatta bu günü oruçlu geçirmeyi yasaklamıştır. (Müsned, 6/287)

Zilhicce ayının ilk on günü, zamanın en faziletli dilimlerinden biri olarak hem Kur’ân hem de sünnetle tespit edilmiştir. Fecr suresinde üzerine yemin edilen bu geceler, ibadet, zikir, tesbih, oruç ve tefekkürle geçirilmesi gereken mübarek zamanlardır. Bu yönüyle, Müslümanlar için önemli bir fırsat ve feyiz kapısıdır. Ancak ibadetlerde niyet ve bilgi esastır; sahih kaynaklara dayanmayan uygulamalar yerine Resûlullah (s.a.v)’in gösterdiği usul esas alınmalıdır.