Şu Üç Kişi Masumdur?

0

BEĞENDİM

0

عن علي رضي الله عنه عن النبي صلى الله عليه وسلم قال:
«رُفِعَ الْقَلَمُ عن ثلاثة: عن النائم حتى يَسْتَيْقِظَ، وعن الصبي حتى يَحْتَلِمَ، وعن المجنون حتى يَعْقِلَ».
[صحيح] – [رواه أبو داود والترمذي والنسائي في الكبرى وابن ماجه وأحمد] – [سنن أبي داود: 4403]

Ali -radıyallahu anh-‘dan rivayet edildiğine göre Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:
“Üç gruptan kalem kaldırılmıştır: Uyanıncaya kadar uyuyandan, büluğa erinceye kadar çocuktan ve aklı yerine gelinceye kadar deliden.” [Ebû Dâvûd, 4403]

Hadisin Şerhi

Peygamber Efendimiz -sallallahu aleyhi ve sellem-, bu hadisiyle insanlardan üç gruba dini sorumluluk yüklenmeyeceğini bildirmiştir. Bunlar:

1. Uyuyan kişi: Uyanana kadar işlediği günahlardan sorumlu değildir.
2. Büluğa ermemiş çocuk: Ergenlik çağına girmediği sürece dini yükümlülük taşımaz.
3. Akli dengesi yerinde olmayan (deli) kişi: Aklı başına gelinceye kadar dini sorumluluğu yoktur.

Bu kimseler bilinçli bir şekilde ibadet edemeyecekleri için Allah Teâlâ’nın rahmeti gereği sorumluluktan muaf tutulmuşlardır.

Hadisten Çıkarılan Hükümler

• Dini Sorumluluklar: Küçük çocuklar, akıl hastaları ve uyuyan kimseler, bilinçli olarak günah işleme veya ibadet yapma ehliyetine sahip olmadıkları için günahlarından sorumlu tutulmazlar. Ancak, büluğa ermemiş çocukların işlediği iyilikler yazılır.
• Ehliyetin Kaybı: Bir insanın sorumluluğu ya uyku nedeniyle geçici olarak, ya çocukluk çağında gelişim süreciyle, ya da akli dengesini yitirmesiyle ortadan kalkar.
• Büluğ Çağı: İslam hukukuna göre, büluğ çağı üç şekilde belirlenir:
  • Rüyalanma veya meninin gelmesi
  • Avret bölgesinde kılların çıkması
  • 15 yaşın tamamlanması
  • (Kadınlar için ek olarak) Adet görme

Dünyevi Sorumlulukları Nelerdir?

Bu üç grup, dini sorumluluklardan muaf tutulsa da bazı dünyevi yükümlülükleri devam eder:

1. Tazminat ve Maddi Sorumluluklar
   • Uyuyan kişi, uyku sırasında birine zarar verirse sorumlu olmaz. Ancak, uyanınca zararın tazmin edilmesi gerekebilir.
   • Akıl hastası biri, kasıt olmadan bir zarar verirse, ceza almaz ama diyeti (kan parası) ailesi veya velisi tarafından ödenir.
   • Çocuk, mal varlığına sahip olabilir ancak tasarruf yetkisi ebeveynine veya vasisine aittir.
2. Hukuki ve Cezai Ehliyet
   • Çocuk veya akıl hastası birini mahkemeye çıkarıp cezalandırmak mümkün değildir. Ancak verdikleri zarar velileri tarafından karşılanabilir.
   • Delilerin veya çocukların hukuki işlemleri geçerli sayılmaz; örneğin, alışveriş yapmaları veya sözleşme imzalamaları geçersizdir.
3. Miras ve Mal Yönetimi
   • Küçük çocuklar veya akıl hastaları miras alabilir, ancak mallarını yönetme yetkileri olmaz. Vasileri veya velileri bu malları onlar adına korur.

Bu hadis, İslam’ın bireyin bilinç ve ehliyet durumunu göz önüne alarak yükümlülük belirlediğini göstermektedir. Allah Teâlâ’nın adaleti gereği, bilinçsiz yapılan hatalar günah olarak yazılmaz. Ancak dünyevi düzenin devamı için, bazı durumlarda çocuklar ve akıl hastaları adına veliler ve vasiler sorumluluk taşır.