TARİHTEKİ TÜRK DEVLETLERİ VE YIKILIŞ SEBEPLERİ?

0

BEĞENDİM

0

TARİHTEN DERS ALMAK: TÜRK DEVLETLERİNİN YIKILIŞ NEDENLERİ VE GELECEĞE BAKIŞ

Türk milleti, binlerce yıllık tarihi boyunca büyük devletler kurmuş ve geniş coğrafyalara hükmetmiştir. Ancak tarihte kurulan 16 Türk devleti zamanla yıkılmış, yerlerini yenileri almıştır. Bu durum, devletlerin neden yıkıldığını sorgulamayı zorunlu kılar. Eğer geçmişten ders çıkarmaz ve aynı hatalara düşersek, bugün sahip olduğumuz ”HER ŞEYİ” benzer tehlikeler bekleyebilir.

Bu yazıda, tarihteki 16 Türk devletinin yıkılış sebeplerini ele alacağız.

I. TARİHTEKİ TÜRK DEVLETLERİNİN YIKILIŞ SEBEPLERİ

Tarihteki Türk devletleri, farklı dönemlerde farklı sebeplerle yıkılmış olsalar da bazı ortak yıkılış nedenleri dikkat çekmektedir:

1. İç Çekişmeler ve Hanedanlık Kavgaları

Türk devletlerinin en büyük zaaflarından biri, taht kavgaları ve hanedan içi mücadelelerdir. Örneğin:

• Büyük Hun İmparatorluğu iç karışıklıklar ve taht kavgaları nedeniyle bölünmüş, Çin tarafından zayıflatılarak yıkılmıştır.
• Göktürkler, iç isyanlar ve taht mücadeleleri nedeniyle Çin tarafından işgal edilmiştir.
• Karahanlılar, kardeşler arası çekişmeler sonucu ikiye bölünmüş ve Selçuklulara boyun eğmek zorunda kalmıştır.

2. Dış Kışkırtmalar ve İhanetler

Düşman devletler, içerideki anlaşmazlıkları körükleyerek Türk devletlerini zayıflatmıştır. Çin’in Göktürkleri ve Hunları kışkırtması, Bizans’ın Türk boylarını birbirine düşürmesi gibi olaylar devletlerin çöküşüne sebep olmuştur.

3. Farslılaşma ve Araplaşma

Türk devletlerinin bazıları zaman içinde kendi kültürlerinden uzaklaşarak Fars veya Arap kültürünün etkisine girmiştir. Bu durum, devlet yapısında ve yönetim anlayışında yozlaşmaya neden olmuştur.

• Gazneliler ve Büyük Selçuklu Devleti, İran kültürünün etkisinde kalarak Türk kimliğinden uzaklaşmıştır.
• Memlükler, Araplaşarak milli kimliklerini kaybetmiş ve zamanla güçlerini yitirmişlerdir.

4. Türk Devletlerinin Birbirleriyle Savaşması

Türk devletlerinin birbirlerini zayıflatmaları da büyük bir yıkım sebebidir.

• Büyük Selçuklular ve Karahanlılar arasındaki mücadele, Karahanlıların çökmesine neden olmuştur.
• Osmanlılar ve Timur İmparatorluğu arasındaki Ankara Savaşı (1402), Osmanlı’yı uzun yıllar toparlanamaz hâle getirmiştir.

5. Moğol İstilası ve Teslimiyet

Moğollar, birçok Türk devletini yıkmış veya kendilerine bağlamıştır.

• Harzemşahlar, Moğol istilası karşısında çökmüştür.
• Büyük Selçuklu Devleti, Moğol baskısı altında dağılarak yıkılmıştır.

6. Devlet Sistemi Eksiklikleri ve Zayıf Yönetim

Bazı Türk devletleri, güçlü bir merkezi otorite kuramadıkları için yıkılmışlardır. Zayıf yöneticiler, devletlerin hızla çözülmesine yol açmıştır.

7. Ordunun İhmal Edilmesi

Askerî gücün zayıflaması, devletlerin çöküş sürecini hızlandırmıştır.

• Osmanlı Devleti, yeniçeri ocağının bozulması ve ordunun modernleşmeye ayak uyduramaması nedeniyle gerilemiştir.
• Karahanlılar, askeri gücünü kaybettikten sonra Selçuklulara yenilmiştir.

II. BUGÜNÜN TEHLİKELERİ VE TÜRKİYE CUMHURİYETİ

Geçmişteki hataları tekrar etmemek için günümüz Türkiye’sinin karşı karşıya olduğu riskleri doğru analiz etmeliyiz.

1. Toplumsal Kutuplaşma ve Bölünme

Tarih boyunca Türk devletlerini iç çekişmeler yıkmıştır. Günümüzde de toplumun kutuplaşması, farklı ideolojik grupların birbirine düşman hâle gelmesi büyük bir tehdittir.

2. Kültürel ve Kimlik Erozyonu

Tarih boyunca Türk devletleri yabancı kültürlerin etkisine girdiklerinde zayıflamışlardır. Bugün de, tarih bilincinin azalması ve milli değerlerin erozyona uğraması büyük tehlikelerden biridir.

3. Siyasal İslam’ın Yükselişi

Osmanlı’nın son döneminde de olduğu gibi, dinin siyasete alet edilmesi ve devlet üzerinde etkili olması, yönetim sistemini zayıflatabilir.

4. Dış Güçlerin Müdahaleleri ve Demografik Değişim

Tarih boyunca dış güçlerin kışkırtmaları Türk devletlerini zayıflatmıştır. Bugün de benzer şekilde, yabancı istihbaratların müdahaleleri, göç politikaları ve demografik yapıdaki değişiklikler ülkenin geleceği için büyük bir risk oluşturmaktadır.

5. Ordunun ve Savunma Sisteminin Güçsüzleşmesi

Tarih boyunca güçlü bir orduya sahip olan Türk devletleri ayakta kalmıştır. Türkiye’nin savunma sanayisinde ilerlemesi önemli olmakla birlikte, bu alandaki her türlü zayıflık devletin geleceğini riske atabilir.

TARİHİN TEKRARLANMASI

Tarih, bizlere açık bir mesaj vermektedir: İç çekişmeler, kimlik kaybı, ordu ve devlet sisteminin zayıflaması Türk devletlerinin sonunu getirmiştir. Türkiye Cumhuriyeti, geçmişte yapılan hatalardan ders çıkarmalı ve bu riskleri bertaraf etmelidir.

Kıyamete kadar bağımsız ve güçlü kalmak için:

• Tarih bilincine sahip çıkmalı.
• Devlet sistemini güçlü tutmalı.
• Kutuplaşmalara ve iç çekişmelere izin vermemeli…
• Dış güçlerin oyunlarına karşı dikkatli olmalı.
• Ordu ve savunma sanayini sürekli geliştirmeli.

Tarih, milletlere yol gösteren bir aynadır. Eğer bu aynaya doğru bakılırsa, gelecek güvence altına alınabilir

1. Büyük Hun İmparatorluğu (MÖ 220 – MS 216)

Kurulduğu Bölge: Orta Asya (Günümüz Moğolistan, Çin, Kazakistan)
Yıkılış Sebebi: Çin entrikaları, iç bölünmeler ve taht kavgaları.
Günümüzdeki Devletler: Çin, Moğolistan, Kazakistan

2. Batı Hun İmparatorluğu (MÖ 48 – MS 216)

Kurulduğu Bölge: Orta Asya (Günümüz Kazakistan, Özbekistan)
Yıkılış Sebebi: Çin baskısı ve federasyon sisteminin zayıflaması.
Günümüzdeki Devletler: Kazakistan, Özbekistan, Çin

3. Avrupa Hun İmparatorluğu (375 – 469)

Kurulduğu Bölge: Orta Avrupa (Günümüz Macaristan, Romanya, Almanya)
Yıkılış Sebebi: Attila’nın ölümünden sonraki taht mücadeleleri ve Germen isyanları.
Günümüzdeki Devletler: Macaristan, Almanya, Romanya, Avusturya

4. Akhunlar (420 – 562)

Kurulduğu Bölge: Orta Asya – Güney Asya (Günümüz Afganistan, Pakistan)
Yıkılış Sebebi: Göktürk-Sasani ittifakı ve askeri yenilgiler.
Günümüzdeki Devletler: Afganistan, Pakistan, İran

5. Göktürk Kağanlığı (552 – 745)

Kurulduğu Bölge: Orta Asya (Günümüz Kazakistan, Kırgızistan, Moğolistan)
Yıkılış Sebebi: Çin’in kışkırtmaları, Doğu-Batı ayrışması ve Kırgız saldırıları.
Günümüzdeki Devletler: Kazakistan, Kırgızistan, Moğolistan, Çin

6. Avar Kağanlığı (565 – 835)

Kurulduğu Bölge: Doğu Avrupa (Günümüz Macaristan, Ukrayna)
Yıkılış Sebebi: Bizans ve Frankların baskısı, Slav isyanları.
Günümüzdeki Devletler: Macaristan, Ukrayna, Romanya, Avusturya

7. Hazar Kağanlığı (651 – 983)

Kurulduğu Bölge: Kafkaslar (Günümüz Rusya, Azerbaycan)
Yıkılış Sebebi: Rus ve Peçenek saldırıları, ticaret yollarının kaybı.
Günümüzdeki Devletler: Rusya, Azerbaycan

8. Uygur Kağanlığı (745 – 840)

Kurulduğu Bölge: Orta Asya (Günümüz Çin, Moğolistan)
Yıkılış Sebebi: Kırgız istilası, yerleşik hayatın getirdiği askeri zayıflık.
Günümüzdeki Devletler: Çin, Moğolistan

9. Karahanlılar (840 – 1212)

Kurulduğu Bölge: Orta Asya (Günümüz Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan)
Yıkılış Sebebleri: Taht kavgaları ve Harzemşah-Selçuklu rekabeti.

1. İç Çekişmeler: Devletin Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılması, hanedan mensupları arasındaki mücadeleleri körüklemiştir.
2. Selçuklu Baskısı: Büyük Selçuklu Devleti’nin yükselişi, Karahanlılar’ın giderek zayıflamasına yol açmıştır.
3. Karahitay Baskısı: 12. yüzyılda Karahitaylar’ın saldırıları, Karahanlılar’ı zayıflatmıştır.
4. Ekonomik Zayıflık: Ticaret yolları üzerindeki üstünlüklerini kaybetmeleri, ekonomik güçlerini sarsmıştır.
5. Merkezi Otoritenin Zayıflaması: Hanedan içindeki taht mücadeleleri devleti zayıflatmıştır.

Günümüzdeki Devletler: Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan

10. Gazneliler (963 – 1186)

Kurulduğu Bölge: Güney Asya (Günümüz Afganistan, Pakistan)
Yıkılış Sebebi: Selçuklu tehdidi ve Gurluların yükselişi.
Günümüzdeki Devletler: Afganistan, Pakistan

11. Büyük Selçuklu İmparatorluğu (1040 – 1157)

Kurulduğu Bölge: Orta Doğu (Günümüz İran, Irak, Türkiye)
Yıkılış Sebebi: Haçlı Seferleri, atabeylerin bağımsızlaşması, Oğuz isyanları.
Günümüzdeki Devletler: İran, Irak, Türkiye

12. Harzemşahlar (1097 – 1231)

Kurulduğu Bölge: Orta Asya (Günümüz İran, Türkmenistan, Özbekistan)
Yıkılış Sebebi: Moğol istilası (Cengiz Han), Otrar Faciası.
Günümüzdeki Devletler: İran, Türkmenistan, Özbekistan

13. Altın Orda Devleti (1241 – 1502)

Kurulduğu Bölge: Doğu Avrupa – Kuzey Asya (Günümüz Rusya, Ukrayna, Kazakistan)
Yıkılış Sebebi: Timur’un seferleri, Rusların güçlenmesi.
Günümüzdeki Devletler: Rusya, Ukrayna, Kazakistan

14. Timur İmparatorluğu (1370 – 1507)

Kurulduğu Bölge: Orta Asya – Güney Asya (Günümüz Özbekistan, İran, Hindistan)
Yıkılış Sebebi: Şah İsmail’in Şii tehdidi, hanedan çatışmaları.
Günümüzdeki Devletler: Özbekistan, İran, Hindistan

15. Babürler (1526 – 1858)

Kurulduğu Bölge: Güney Asya (Günümüz Hindistan, Pakistan, Bangladeş)
Yıkılış Sebebi: İngiliz sömürgeciliği, iç isyanlar.
Günümüzdeki Devletler: Hindistan, Pakistan, Bangladeş

16. Osmanlı İmparatorluğu (1299 – 1922)

Kurulduğu Bölge: Anadolu ve Balkanlar (Günümüz Türkiye, Yunanistan, Balkan ülkeleri, Orta Doğu)
Yıkılış Sebebi: Sanayi Devrimi’ni kaçırma, dış borçlar, milliyetçi ayaklanmalar.
Günümüzdeki Devletler: Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan, Sırbistan, Irak, Suriye

17. Türkiye Cumhuriyeti (1923 – …)

Kurulduğu Bölge: Anadolu
Mevcut Tehditler: Ekonomik bağımlılık, terör, dış müdahaleler.
Günümüzdeki Devletler: Türkiye

Bu liste, Türk devletlerinin tarihsel süreç içindeki yıkılış sebeplerini ve bulundukları coğrafyalarda bugün hangi devletlerin var olduğunu göstermektedir.