SU DOMUZU HELAL Mİ?

0

BEĞENDİM

0

Denizlerin Huzurlu Devleri: Dugonglar

Dugong, denizineği takımından bir afrotherian memeli türüdür. Boyu yaklaşık 2,7 metreye kadar uzayabilen ve 250–300 kilogram arasında ağırlığa sahip olan bu büyüleyici canlılar, denizlerin derinliklerinde süzülen sakin ve zarif varlıklar olarak bilinir. Dugonglar, yosun ve deniz bitkileriyle beslenerek okyanusların doğal dengesini korumada hayati bir rol oynar. Gövde yapıları balinaları andırırken, yüzgeçleri deniz ayılarını çağrıştırır. Halk arasında “deniz ineği” olarak tanınan bu canlılara, bazen “deniz domuzu” veya “deniz devesi” gibi adlar da verilmiştir. Onların yavaş hareketleri ve sevecen görünümleri, insanları etkileyen başka bir yönleridir.

Yaşam Alanları

Dugongların yaşam alanları, sıcak ve sığ denizlerle sınırlıdır. Hint Okyanusu’ndan Doğu Afrika kıyılarına, Kızıldeniz’den Güneydoğu Asya sahillerine ve Avustralya’nın kuzey sularına kadar geniş bir coğrafyaya yayılmışlardır. Deniz otlarının bol bulunduğu bu bölgeler, dugongların hayatta kalması için hayati öneme sahiptir. Ancak kıyı bölgelerindeki insan faaliyetleri, onların doğal yaşam alanlarını giderek daraltmaktadır. Deniz ticareti, kirlilik ve kıyı yapılarının artışı, dugongların yaşamını tehdit eden önemli faktörler arasında yer alır. Yaşam alanlarının daralması, yalnızca dugongları değil, bu türle bağlantılı pek çok ekosistemi de tehlikeye atmaktadır.

Tarih Boyunca Dugonglar

Dugonglar, binlerce yıldır insanın dikkatini çekmiş ve farklı kültürlerde farklı anlamlar taşımıştır. Ancak bu ilgi, onların korunmasına değil, avlanmasına neden olmuştur. Etlerinin ve yağlarının ticari değeri nedeniyle yüzyıllar boyunca yoğun bir şekilde avlanan dugonglar, bazı bölgelerde tamamen yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Sığır etine benzemeyen farklı bir tada sahip olmalarına rağmen, dugong eti birçok kültürde özel bir yere sahiptir. Günümüzde, dugong avı çoğu ülkede yasaklanmış olmasına rağmen, geleneksel yöntemleri sürdüren Aborjin toplulukları gibi bazı yerel halklar, bu canlıları avlamaya devam etmektedir. Bu durum, kültürel geleneklerin biyolojik çeşitlilikle nasıl bir çatışma içinde olabileceğini gözler önüne sermektedir.

Popülasyon ve Koruma Çalışmaları

Dugonglar, yavaş üreyen canlılar olarak bilinir. Dişiler, birkaç yılda bir yalnızca tek bir yavru doğurur. Bu durum, nüfuslarının hızla azalmasına yol açmıştır. Avustralya kıyılarında yaklaşık 11 bin dugong olduğu tahmin edilse de dünya genelindeki toplam sayılarının 20 binin altına indiği belirtilmektedir. Özellikle deniz kirliliği, ağlara takılma, motorlu teknelerle çarpışma ve iklim değişikliği gibi faktörler, bu türün yok olma tehlikesini artırmaktadır. Dugongların korunması için küresel ölçekte çeşitli projeler yürütülmektedir. Deniz otlarının bulunduğu bölgelerde koruma alanları oluşturulması, avcılığın sıkı bir şekilde denetlenmesi ve halkın bilinçlendirilmesi, bu çabaların en önemli unsurlarıdır.

Ekosistem İçin Önemi

Dugonglar, deniz ekosistemlerinde vazgeçilmez bir role sahiptir. Deniz otlarıyla beslenmeleri, bu bitkilerin büyümesini ve dağılımını düzenler. Deniz otlarının sağlıklı bir şekilde gelişmesi, deniz yaşamının birçok farklı türü için kritik bir öneme sahiptir. Dugongların beslenme alışkanlıkları sayesinde deniz tabanında doğal bir döngü oluşur ve ekosistem dengesi korunur. Bu hassas denge bozulduğunda, yalnızca dugonglar değil, birçok deniz canlısı da olumsuz etkilenir. Dugongların yok olması, deniz ekosistemlerinde geri dönüşü zor bir hasara yol açabilir.

Dugonglar, sadece bir tür olmaktan çok daha fazlasıdır. Onlar, denizlerin huzur ve dengesinin sembolüdür. Bu büyüleyici canlıların korunması, yalnızca çevresel bir sorumluluk değil, aynı zamanda gelecek nesillere bırakılacak önemli bir mirastır. Onların hayatta kalmasını sağlamak, doğanın bize sunduğu güzellikleri korumak anlamına gelir.

Deniz Hayvanlarının Helâllik ve Haramlık Durumu

Deniz hayvanlarının tüketimi konusunda İslâm âlimleri arasında ihtilâf bulunmaktadır. Bu bağlamda özellikle su domuzunun hükmü tartışılmıştır. Bu meseleye dair görüşler ve deliller aşağıda ele alınmıştır.

Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî Mezheplerinin Görüşü

Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî fakihleri, deniz hayvanlarının helâl olduğunu savunurken aşağıdaki âyet ve hadisleri delil göstermişlerdir:

Ayeti kerimede şöyle buyrulur:
أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ ٱلْبَحْرِ وَطَعَامُهُۥ مَتَـٰعًۭا لَّكُمْ وَلِلسَّيَّارَةِ ۖ
“Deniz avına çıkmak ve avlananı yemek size helâl kılındı.”(el-Mâide 5/96)

Peygamber efendimiz bir hadisi şerifte şöyle buyurur:
هُوَ ٱلطَّهُورُ مَاؤُهُ ٱلْحِلُّ مَيْتَتُهُ
“Deniz suyu temizdir; ölüsü de helâldir.” (Ebû Dâvûd, “Ṭahâret”, 41; Tirmizî, “Ṭahâret”, 52)

Bu deliller ışığında, su domuzunun denizde yaşayan bir hayvan olması sebebiyle yenilebileceğini kabul etmişlerdir. Onlara göre deniz hayvanları genelde temiz ve helâl kabul edilir.

Hanefî Mezhebinin Görüşü

Hanefî fakihleri, su domuzunun haram olduğunu ileri sürmüşlerdir. Görüşlerini şu delillere dayandırmışlardır:

Kur’ân-ı Kerîm:
إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ ٱلْمَيْتَةَ وَٱلدَّمَ وَلَحْمَ ٱلْخِنزِيرِ وَمَآ أُهِلَّ بِهِۦ لِغَيْرِ ٱللَّهِ
“Size yalnızca leş, kan, domuz eti ve Allah’tan başkası adına kesilen şeyler haram kılındı.”(el-Bakara 2/173)

Bu âyette geçen “hınzîr” (domuz) kelimesinin mutlak olarak hem kara domuzunu hem de su domuzunu kapsadığı görüşündedirler. Ayrıca, A‘râf sûresinde geçen şu âyet de onların görüşünü destekler:

وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ ٱلْخَبَـٰٓئِثَ
“Onlara murdar olan şeyleri haram kılar.” (el-A‘râf 7/157)

Hanefîlere göre, su domuzu bu âyetteki “habâis” (pis ve murdar şeyler) kapsamına girmektedir.

Ayrıca Hanefîler, balık dışındaki diğer deniz ürünlerinin de haram olduğunu savunurlar. Hanefilere göre deniz hayvanlarının helâllik sınırı balık ile sınırlıdır.

Sonuç

Deniz hayvanlarının helâl veya haram olup olmadığı konusunda İslâm âlimleri arasında görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî mezhepleri, deniz hayvanlarını genel olarak helâl kabul ederken su domuzunun yenilebileceğini belirtmişlerdir. Bu görüşlerini Kur’ân-ı Kerîm’deki “Deniz avına çıkmak ve avlananı yemek size helâl kılındı” (el-Mâide 5/96) âyeti ve “Deniz suyu temizdir; ölüsü de helâldir” hadisiyle desteklemişlerdir.

Hanefî mezhebi ise su domuzunun kara domuzu gibi haram olduğunu savunmuş, bu görüşünü Kur’ân-ı Kerîm’deki “Domuz eti haram kılındı” (el-Bakara 2/173) âyeti ve “habâis” (murdar şeyler) kapsamına girdiğine dair yorumlarla temellendirmiştir. Ayrıca Hanefîler, balık dışındaki deniz hayvanlarının genel olarak haram olduğunu kabul etmişlerdir.

Sonuç olarak, bir Müslümanın su domuzu gibi deniz hayvanlarını tüketip tüketemeyeceği mezhebine göre değişiklik gösterebilir. Bu konuda kendi bağlı bulunduğu mezhebin görüşüne riayet etmek en doğru davranış olacaktır.

Dipnot:

1. Bu yazı hazırlanırken tdv’nin ilgili maddesinden yararlanılmıştır. https://islamansiklopedisi.org.tr/domuz#:~:text=Hanef%C3%AEler%20ise%20domuzun%20haram%20k%C4%B1l%C4%B1nd%C4%B1%C4%9F%C4%B1n%C4%B1,da%20haram%20oldu%C4%9Funu%20kabul%20etmi%C5%9Flerdir.