ÖFKE NASIL KONTROL EDİLİR ?

0

BEĞENDİM

0

GADAB/ÖFKE, KİN VE HASEDİN AFETLERİ

Öfkenin İnsan Üzerindeki Etkisi

Affına ve rahmetine ancak ümit sahiplerinin güvendiği Allah’a hamdolsun. O Allah ki, öfkesinin ve azabının neticesinden ancak takva sahipleri sakınır. Kullarını, haberleri olmaksızın sevk ve idare eder, şehvetlerini onlara musallat kılar. İştahlarının çektiğini terk etmelerini emreder ve onları öfkeye müptela kılar. Öfkelendikleri konularda öfkelerini yutmakla kendilerini zorunlu kılar. Ardından onları şehvet ve lezzetlerle sarar, iradelerini denemek için ellerine verir.

ÖFKE: BİR ATEŞ KIVILCIMI

Öfkenin Ateşi ve Şeytanın Etkisi

Öfke, kalplerde yanan bir ateş kıvılcımı gibidir. Bu ateş, insanın içindeki gurur ve azameti dışa vurmasına sebep olur. Öfkenin ateşi, kalpte gizlenen kötülüklerin dışarıya çıkmasına neden olur. İnsan, Allah’ın rahmetinden kovulmuş şeytanın etkisinde olan bir varlık haline gelir. Şeytan, öfkenin körüklenmesinde etkili olarak insanı yoldan çıkarır.

KUR’AN’DA ŞÖYLE BUYRULUR:
قَالَ رَبُّكَ أَنَا۟ خَلَقْتَنِي مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُۥ مِن طِينٍ
“Beni ateşten, onu ise çamurdan yarattın!” (A’raf/12)

Öfkenin Ruhsal Durumu
Muhakkak ki çamurun durumu sükûnet ve vâkâr içindeyken; ateşin durumu ise alevlenmek, parlamak, hareket ve ızdıraptır. Kin ve hased, öfkenin doğurduğu kötü neticelerdir. Helak olan kimseler, bu iki kötü hasletten dolayı helak olmuşlardır. Fesada uğrayanlar da onlardan dolayı fesada uğramışlardır.

KİN VE HASEDİN ZARARLARI

Kin ve Hasedin Kaynağı ve İnsan Üzerindeki Etkisi

Kin ve haset, öfkenin doğurduğu kötü sonuçlardır. Kin, bir kişiye karşı beslenen derin nefret ve intikam arzusudur. Hased ise başkalarının sahip olduğu şeylere duyulan kıskançlıktır. Bu iki duygu, insanın kalbini kirletir ve onu kötülüklerle sarar. Bu duyguların kökeni, insanın içindeki doğruluktan sapmalarına ve helak olmalarına yol açar.

Ayet:
فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ اَخٖيهِ فَقَتَلَهُ فَاَصْبَحَ مِنَ الْخَاسِرٖينَ
” Sonunda içindeki duygular onu kardeşini öldürmeye itti; onu öldürdü ve böylece hüsrana uğrayanlardan oldu.” (Mâide, 5:30)Hâbil, kardeşi Kâbil’e, onu öldürmek gibi büyük bir günahtan sakındırmaya çalıştı. Ancak Kâbil, kardeşinin nasihatlarını dinlemedi ve kıskançlık duygusu onu cinayet işlemeye itti. Müfessirler, Hâbil’in sözlerini “Senin diğer günahlarınla birlikte beni öldürmenin günahını da yüklenmeni istiyorum” şeklinde yorumlamışlardır. Kâbil, nefsinin etkisiyle kardeşini öldürüp, hem dünyada hem de âhirette büyük bir hüsrana uğramıştır. Hz. Peygamber, “Haksız yere öldürülen hiçbir kimse yoktur ki onun kanından Âdem’in ilk oğluna bir pay ayrılmasın” buyurmuştur. Bu kıssadan, Allah’a ve âhirete inanç, takvâ ve ibadet gibi konularda Hâbil ve Kâbil’in bilinçli oldukları anlaşılmaktadır.(Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 2 Sayfa: 255-256)

Kin ve hasedin kalpte yerleşmesi, insanın düşmanlık ve fesat yaratmasına neden olabilir. Bu duygular, sadece kişiyi değil, çevresindeki toplumu da zarara uğratır.

ÖFKEYLE MÜCADELE YOLLARI

Öfkenin Kötülüğünü ve Hakikatini Anlamak

Öfkenin kötü sonuçları ve doğası, insanların dikkatle değerlendirmesi gereken bir konudur. Öfkenin kalpteki etkilerini bilmek, insanı bu duygulardan korunmaya yönlendirir. İslam’da öfke, içsel huzursuzluğu arttıran bir duygu olarak kabul edilir ve bu yüzden kontrol altına alınması gereken bir durumdur.

Öfkenin Kalpten Sökülmesi: Riyazet ve Tedavi Yöntemleri
Öfkenin kalpten sökülmesi mümkündür. Bunun için doğru bir manevi eğitim (riyazet) ve sabır gereklidir. Kişi, kalbindeki öfke, kin ve haset gibi duyguları temizlemek için çaba göstermelidir. İnsan, öfkenin kötü etkilerinden arınarak içsel huzura ulaşabilir.

Riyazet, tasavvuf literatüründe, kişinin nefsini terbiye etmek ve Allah’a yakınlaşmak amacıyla uyguladığı manevi disiplin, zorluk ve değerli davranışlar bütünü olarak tanımlanır. Riyazet, kelime olarak “yorgunluk” veya “zorluk” anlamına gelir, ancak tasavvufî anlamda, dünya nimetlerinden uzak durarak, dünyevi zevklerden ve isteklerden feragat ederek ruhsal ve manevi gelişim için yapılan bir çaba olarak kullanılır.

Riyazetin amacı, kişinin nefsi (arzuları ve içsel eğilimleri) üzerinde kontrol sağlayarak Allah’a yakınlaşmaktır. Bu, sıkı bir disiplinle yapılır ve kişiyi dünyevi arzularından arındırmaya yöneliktir. Bu manevi süreç, tasavvufun temel uygulamalarından biridir ve genellikle şunları içerir:

Riyazetin Temel Unsurları

1. Dünya Zevklerinden Kaçma: Riyazet, kişinin dünya nimetlerinden, aşırı yemek içmekten, zevklerden ve lükslerden uzak durmasını içerir. Bu, kişinin kalbini temizlemeyi, Allah’a yönelmeyi ve dünyevi bağlılıklardan özgürleşmeyi amaçlar.
2. Az Yeme, Az Uyuma: Nefsi kontrol altına alabilmek için aşırı yeme, içme ve uykudan kaçınılır. Az yemek, bedeni ve ruhu disipline etmeyi sağlar. Aynı zamanda daha fazla ibadet ve zikir için zaman oluşturulur.
3. İbadetlere Daha Çok Zaman Ayırma: Namaz, zikir, dua ve diğer ibadetler daha yoğun bir şekilde yapılır. Tasavvuf eğitiminde, Allah’a yakınlaşma ve gönül huzuru bulma amacıyla ibadetlere adanmış bir hayat sürülür.
4. Düşünce ve Duyguları Denetleme: Riyazet, sadece fiziksel bir çaba değil, aynı zamanda zihinsel ve duygusal bir terbiye de gerektirir. Kişi, içindeki olumsuz düşünceleri, kibiri, nefreti ve diğer kötü duyguları temizlemeye çalışır.
5. Nefsi Terbiye Etme: En önemli amacını, insanın içindeki nefsani istekleri ve arzuları kontrol altına alarak, Allah’ın rızasına uygun bir hayat sürme olarak belirler. Riyazet, insanın ego ve benliğini törpüleyerek, ona ilahi gerçekleri ve hakikati daha açık bir şekilde görmesini sağlar.
6. Sadaka ve İyilik Yapma: Kişi, mal ve mülkünü başkalarıyla paylaşmak, sadaka vermek ve iyilik yapmak suretiyle de nefsi arındırmaya çalışır. Bu, hem manevi gelişimi destekler hem de kalpteki kibir ve gururu azaltır.

ÖFKEYİ KONTROL ETMEK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER

Öfkenin Kabarmasına Sebep Olan Faktörler

Öfkenin sebepleri kişiden kişiye değişebilir. Ancak genel olarak öfkenin kabarmasına sebep olan faktörler şunlardır:

• Kişiye yapılan haksızlıklar,
• Aşağılama veya hakaretler,
• İsteklerin engellenmesi,

Bu durumlar karşısında sabırlı olmak ve öfkenin etkilerini kontrol etmek için manevi yöntemlere başvurmak gereklidir.

Öfke Anında Ne Yapılmalı?

Öfkelendiğinizde yapılması gerekenler:

1. İstiâze: “Eûzü billahi mine’ş-şeytani’r-racîm” diyerek Allah’a sığınmak.
2. Abdest Almak: Öfke, ateşten gelir; abdest almak öfkenin dinmesini sağlar.
3. Pozisyon Değiştirmek: Fiziksel olarak yer değiştirmek, öfkenin sakinleşmesine yardımcı olabilir.
4. Susmak: Öfkelendiğinizde, konuşmamak ve durumun daha da kötüleşmesine engel olmak önemlidir.

SONUÇ

Öfke, kin ve haset, insanın ruhsal sağlığını bozan ve toplumsal huzuru tehdit eden ciddi duygulardır. İslam, bu duygularla mücadele etmenin yollarını öğretir ve bunları kalpten silmenin önemi üzerinde durur. Öfkenin kontrol edilmesi, kin ve hasedin arındırılması, insanın hem bireysel hem de toplumsal huzurunu sağlayacak adımlar olarak kabul edilir. İslam’da, sabır, af, hilim, ve şükür gibi erdemler, kalbin temizlenmesinin ve ruhsal huzurun kazanılmasının temel yollarıdır.

ATA DURAN