Nitekim ayeti kerimede buyruldugu gibi;

Kişinin önünde ve arkasında Allah’ın emriyle onu kayıt ve koruma altına alan takipçiler vardır. Bir toplum kendisindekini değiştirmedikçe Allah onlarda bulunanı değiştirmez. Allah herhangi bir toplumun başına bir kötülük gelmesini diledi mi, artık onun geri çevrilmesi mümkün değildir. Onların Allah’tan başka yardımcıları da bulunmaz.

{ Rad Süresi: 11 Ayeti }

Binaenaleyh tavana çivi çakmak isteyenler veya tabanda bir kısım şeylerle kendilerini avutanlar, asıl yapmaları gereken şeyi yapsalar, tavan ve taban fehvasinca, yani  alt ne ise üst o olacaktır.Kimseden şikayet etmeyin, kimseden dert almayın, siz ne iseniz altınızda odur üstünüzde odur.

“Kemâ tekûnû yuvella aleyküm” (Siz nasıl olursanız yöneticileriniz de öyle olurlar).

Keyfiyetiniz ne ise, başınızdakilerin keyfiyeti de o olur.

Siz nasıl bir kaynak iseniz, başınızdakiler de o kaynağın mahsulüdür.

Bu söz, öyle bir sözdür ki, idare adına kâmûslar meydana getirir.

İçtimâînin de kendine göre değişmeyen prensipleri vardır. Nasıl ki fiziğin, kimyanın, astronominin kendine göre değişmeyen ve adına “şeriat-ı fıtriye” kanunları denilen prensipleri var, öyle de içtimaînin de kendine göre prensipleri vardır ve bunlar kıyamete kadar da değişmeyecektir. Onun içindir ki, insanlar, şerre, şirretliğe yol veriyor, bağırlarında kötülüklerin barınmasına açık yaşıyorlarsa, o insanları kötüler ve şirretler idare edecektir. Bu Cenâb-ı Hakk’ın değişmeyen kanunudur.

Evet, şirretlik, insanların bünyelerinde neşv ü nemâ buluyor mu? Bu bünyelerde fenalıklar yeşeriyor mu? O zaman Allah (cc), onların başına, aynı çamur ve aynı hamurdan insanlar getirir, onları işte bu insanlar idare eder.

İsterseniz, sadece bu hadîs üzerinde kısaca duralım: “Hepiniz çobansınız ve hepiniz güttüğünüzden mes’ulsünüz.”[2] fehvasınca, herkesin bir mes’uliyet sınırı vardır ta devlet reisine kadar…

Devlet reisi de, idare ettiği dairenin bütününden mes’uldür. Ancak, “Siz nasıl olursanız, başınızdaki idareciler de öyle olur.” ifadesi, bu hususa, içtimâî hukuk açısından apayrı bir buud kazandırmaktadır.

Evvela, bu hadîs, idare edilenlere diyor ki, siz çok önemlisiniz. Çünkü, başınıza geçecekler, hangi yoldan olursa olsun, sizin kapınızı çalmak zorundadırlar.

Yani onlara şekil verecek olan sizlersiniz.

Öyleyse arızaların siz, sizi düzeltmeye bakın.siz hidayette olduktan sonra, başkasının dalaleti size zarar vermeyecektir.

Alta göre bir üst olacaktır, sağlam bir temeli görünce, üzerine sağlam bir kubbe koyarlar onun.

İşte  taban ne ise tavan o olur,  aşağı sağlam ise üst sağlam olur.

Hadisin tabiriyle nasıl iseniz öyle idare edilirsiniz.

Taban nasıl ise tavan öyledir.

Statik kuvvet nasil ise dinamit kuvvet öyledir.

Yine bu hadîs ifade ediyor ki, kanunlar, nizamlar, satırlardaki şeylerdir. Ve bunların çok tesiri de yoktur. İnsanlar kafa kafaya verip, en muhkem kanunnameler dahi hazırlasalar, önemli olan onun ihtiva ettiği hususlara riayet edilip edilmemesidir. Binaenaleyh, esas olan, idare edilen insanların ahlâkî yapılarıdır.

Eğer onlar, ahlâklı, kendilerine düşen problem ve meseleleri halletmiş insanlarsa, onların başına geçecek kimseler de asla problem insanı olmazlar.

Ey iman edenler! Allah’a itaatsizlikten sakının ve doğru söz söyleyin ki,

Allah sizin işlerinizi düzeltsin, günahlarınızı bağışlasın.

Kim Allah’a ve resulüne itaat ederse gerçekten büyük bir kazanç elde eder.

{ Ahzab Süresi 70-71 }

Müslümanın görevi toplumları ayakta tutan değerleri, özellikle ahlak kurallarını ve Allah korkusunu, hak ve hukuka saygıyı tabana yaymaktır. Toplumu düzlüğe çıkarmanın yolu budur. Düzelen bir toplumda ister istemez, yöneticiler de düzelir.

Toplumdaki kötülüklerin, Ahlaksizliklarin, haksızlıkların ve yolsuzlukların sorumlusu olarak sadece yöneticileri ve aydınları görmek yanlıştır. Kötü gidişattan herkes sorumludur.

Zira bunda genel olarak herkesin az ya da çok payı vardır. İyileşmenin ve düzelmenin şerefi de hem yönetenlere, hem de yönetilenlere aittir.

Zira toplum yöneteni ve yönetileni ile bir bütündür.

İnsanlar her zaman layık oldukları yönetim tarzıyla yönetilirler, kendileri iyi olurlarsa yöneticileri de iyi olur, kötü olurlarsa yöneticiler de kötü olur.

Zira yöneticiler halkın içinden çıkarlar ve onların bir parçasıdırlar.

Tikel tümelin niteliklerini taşır.

Başka bir hadiste ifade buyurduğu gibi ;

Kutsi bir hadisi şerifte peygamber efendimiz şöyle buyuruyor;

Ben melikler melikiyim, meliklerin kalbi benim elimdedir.

Meliklerinize beddua ile meşgul olmayiniz,

Belki ubudiyeti taat, Rabbinizle aranizdaki münasebetin kuvvet bulmasiyla meşgul olunuz.

Ben o zaman meliklerin hakkından gelir, onlara kafi- vafiyim, yeter ve artarim.

Kalplerini çevirir sizi de mesut onlari da mesut ederim,

Asıl mesele budur.