0

BEĞENDİM

0

Kimi için bir hedef, kimi için bir tutku… Makam çoğu zaman sahiplenilen bir mülk gibi görülüyor. Oysa her makam bir emanettir, gelip geçici bir duraktır. Koltukları mülk bilenler dünyaları yıkıldığında hayal kırıklığı yaşarken, emanet şuuruyla oturanlar geride tertemiz izler bırakır. Asıl makam ise kabir kapısında dahi tükenmeyen tek şeydir: Rıza-i İlahi.

Koltuk Sevdası: İnsan Niçin Kalkmak İstemez?

Makam… Kiminin hayali, kiminin tutkusu. Elde edince bırakmak istemediğimiz, kaybedince dünyamızın yıkıldığı bir şey. Oysa gerçekte makam, bizden önce başkalarının oturduğu ve bizden sonra da başkalarının oturacağı geçici bir duraktır.

“Makamlar geçici birer duraktır; emanetin sahibiyiz, maliki değil.”

Makamın Derin Manası: Ayakta Durulacak Yer

Sözlükte “ayakta durulacak yer” demek olan makam, tasavvufta çok daha derin anlam taşır: Tövbe, sabır, şükür, tevekkül gibi manevi basamakları ifade eder. Kur’an’da Hz. İbrahim’in makamından, müttakiler için güvenli makamdan, Peygamberimizin makam-ı mahmudundan söz edilir.

Demek ki makam, ne dünyevî ne de manevî açıdan tapulu mal değildir. Her an kaybedilebilecek bir emanettir.

“Tasavvufta makam, tapulu mülk değil; ömür boyu taşınması gereken bir imtihandır.”

Memuriyetin Hızlı Sıçramaları: Makamın Hazımsızlığı

Kamu hayatında da her aşama bir makamdır. Fakat liyakat gözetilmeden yapılan atamalar, jet hızıyla yapılan yükselişler hem kişi hem sistem için hazımsızlık doğurur.

Tasavvufta sindirilmeden geçilen makam nasıl kalpte arıza çıkarırsa, kamu hayatında da sindirilmeden geçilen makamlar kurumları çürütür.

“Jet hızıyla gelinen koltuklar, hazımsızlıkla kaybedilir.”

Koltuğa Zincirlenmek: Makamı İkametgâh Sanmak

Makamın sözlük anlamlarından biri de “ikametgâh”tır. İşte problem burada başlar. Kimi kamu görevlisi koltuğu daimi ev gibi görür, bir daha kalkmayacakmış gibi yerleşir.

Sonra görev değişince veya emeklilik gelince yıkılır. Çünkü emaneti mülk sanmıştır.

“Koltukları ikametgâh sananlar, tayin gelince dünyaları yıkılır.”

Kaynakların Cazibesi: Önünden Akan İmtihan Nehri

Makam, önünden türlü imkânların aktığı bir nehir gibidir. Bu imkânlara kapılanlar kendilerini kaybeder.

Kolay elde edilen makamların bedeli mutlaka sonra ödenir. Emek, alın teri ve liyakatle elde edilen makamlar ise sağlam durur. Ama makamı mülk bilenler, kalkınca arkalarında hoş olmayan izler bırakır.

“Kolay gelen makamların bedeli mutlaka sonra ödenir.”

Hubb-u Câh: Makam Hırsının Kalpteki Kökü

Bediüzzaman Said Nursî’nin şu sözü meseleyi özetler:

“İnsanda, ekseriyet itibarıyla hubb-u câh denilen hırs-ı şöhret ve hodfüruşluk ve şan-ü şeref denilen riyakârane halklara görünmek arzusu vardır.” (Mektubat, s. 386)

İnsanın kalbinde makam hırsı çok güçlü bir damardır. Hele ki kutsî hizmetlerde bulunanlar için bu hırs, büyük bir tuzaktır. Bediüzzaman’ın sarayları, maaşları, mebusluk tekliflerini reddedişi bu yüzden derslerle doludur.

“Şöhret ve makam tutkusu, kalpteki en zayıf ve en tehlikeli damardır.”

Bencilliğin Maskesi: Gazali’nin Uyarısı

Bu noktada İmam-ı Gazali’nin de şöyle bir tesbiti var: “Toplum hayatında yaşanan huzursuzlukların temel sebeplerinden biri olarak, mevki tutkusu ve dolayısıyla insanın bencil arzularını gerçekleştirme meylidir.” Makam-mevki tutkusunun altında yatan asıl gayenin “bencillik meylinin” olduğuna işaret eden Gazali; “Mevki elde etme ihtirasında olan kişi, sahip olduğu veya sahip olduğunu zannettiği ya da öyle gördüğü meziyetler dolayısıyla kendisi hakkında hayranlık uyandırarak hayranlarını kendine bağlar. Hürleri kendine köle yapar.

Gazali’ye göre mevki tutkusu, aslında bencilliğin maskesidir:

“Mevki elde etme ihtirasında olan kişi, sahip olduğu meziyetlerle hayranlık uyandırarak hürleri kendine köle yapar.”

Kısacası, koltuk hırsı insanı hem kendine hem çevresine esir eder.

“Mevki tutkusu, hür insanları köleleştirir.”

Kabir Kapısında Bitmeyen Tek Makam: Rıza-i İlahi

Dünyadaki makamların hepsi kabir kapısında sona erer. Gerçek makam, Allah’ın rızasıdır.

Bediüzzaman bu konuda şöyle der:

“Evvela rıza-ı İlâhî öyle bir makamdır ki, insanların teveccühü ona nisbeten bir zerre hükmündedir.” (Mektubat, s. 401)

“Rıza-i İlahi, kabir kapısında bile tükenmeyen tek makamdır.”

Son Söz: Mal da Yalan, Mülk de Yalan

“Mal sahibi, mülk sahibi / Hani bunun ilk sahibi?
Mal da yalan, mülk de yalan / Var biraz da sen oyalan.”

Makam da böyledir. Bizim değil, bizden öncekilerin de değildi, bizden sonrakilerin de olmayacak.

“Makam için değil, hizmet için otur; kalktığında iz bırakma, izzet bırak.”

Rabbim bize makamlara emanet şuuruyla oturmayı, hayırla hizmet etmeyi ve kalktığımızda ardımızda temiz izler bırakmayı nasip etsin.