Kürt Yahudileri Kimlerdir?

0

BEĞENDİM

0

İnanışa göre, M.Ö. 8.yy’da Asurlular’ın İsrail Krallığı’nı fethetmesiyle Kürt bölgesine yerleşen İsrailoğulları bir süre sonra Asur’un başkentine yerleştirildiler. M.Ö. 1.yy’da başkenti Arbela (Erbil) olan Adiabene hanedanlığı Yahudilik’e geçti. Orta Çağ’ın Yahudi seyyahları olan Tudela’lı Benjamin ve Regensburg’lu Pethahiah’ın hatıratlarına göre 12.yy’da bölgede Yahudiler’e ait yerleşim birimleri ve  Yahudi nüfusu vardı. Ayrıca Tudela’lı Benjamin o dönemin Fars Kralı’na meydan okuyan mesihvari lideri David Alroy’dan ve onun Yahudileri Kudüs’e geri götürme planlarından bahseder. Bu seyyahlar Kürt bölgesi Yahudileri’nin ticari ve ruhani merkezi olan Musul’da varlıklı Yahudi cemaatinden de bahseder. Haçlı Seferleri’nden korkan Suriye ve Filistin’deki Yahudiler Babil ve Kürt bölgelerine kaçtılar.  Bu sıralarda Musul Yahudiler’in özerk yönetimindeydi.

1590 ve 1670 yılları arasında yaşayan ve haham Samuel Barzani’nin kızı olan Asenath BarzaniTora, Talmud ve Kabala bilgisi sayesinde ün kazandı ve yeşivada öğretmenlik yapan kocasının ölümüyle Tora konusunda başöğretmen ilan edildi. Böylece adına kadınlar için söylenen “Talmud bilgini” anlamına gelen tanna’it ünvanı eklendi; Tanrı’nın gizli isimlerini bildiği zannedilir. Tanna’it Asenath ayrıca yazdığı şiirleri ve İbrani dili üzerine yaptığı yorumlarıyla da bilinir. Asenath’ın şiirleri kadın eliyle yazılmış ilk modern İbranice eserlerin ender örneklerindendir. 

Alikuş’taki peygamber Nahum’un, Nabi Yunis’deki peygamber Yona’nın ve Kerkük’teki peygamber Danyal’ın türbeleri Kürt bölgelerindeki en önemli Yahudi anıtlarıdır. Ayrıca peygamber İlyas’ın ziyaret ettiğine inanılan mağaralar da Yahudiler için önemli mekânlardır.

Kürt Yahudileri Siyonizm konusunda da geri kalmamışlardır. 1920’lerde Kürt bölgelerinden Kudüs’e yerleşen Moşe Barazani Lehi örgütü’nün ünlü liderlerindendir.