0

BEĞENDİM

0

Kurban Üzerine Sorular ve Dini Açıklamalar

Kurban Kesmenin Dini Sorumluluğu

Kurban kesmek, İslam’da mali bir ibadet olarak tanımlanır. Akıl sağlığı yerinde olan, ergenlik çağına ulaşmış, mukim (seferi olmayan) ve temel ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip her Müslümanın bu ibadeti yerine getirmesi vaciptir. Nisap miktarı günümüzde yaklaşık olarak 80.18 gram altına eşdeğer mal veya paradır. Bu eşiği geçen kişi dinen zengin sayılır ve kurban kesmekle sorumludur. Kurban, Allah’a yaklaşmanın yanı sıra, toplumda yardımlaşma ve dayanışma ruhunu pekiştirir. Böylece ibadet hem bireysel bir kulluk göstergesi olur hem de sosyal adalete katkı sağlar.¹

Kurban Nisabına Dâhil Edilen Mal ve Eşyalar

Nisap ölçüsüne ulaşan kişilerin kurban kesmesi gerekir. Bu ölçüye dahil olan mal ve eşyalar geniştir. Nakit para, altın, gümüş, ticaret malları, ikinci konut ve yatırım amaçlı araçlar nisaba dâhildir. Kadınların altın ve gümüş takıları da hesaba katılırken, inci ve pırlanta gibi süs eşyaları sadece kurban nisabına dâhil edilir, zekât nisabına sayılmaz. Çiftçilerin üretimde kullandığı traktör, tarla gibi araç ve gayrimenkuller hem kurban hem de zekât nisabına dâhil değildir. Ancak ticaret amacıyla beslenen hayvanlar, her iki ibadette de nisaba dahil edilir.²

Aile Bireylerinin Kurban Sorumluluğu

İslam’da ibadetler bireyseldir. Bu sebeple, bir ailenin reisinin kurban kesmesi diğer aile bireylerini otomatik olarak sorumluluktan kurtarmaz. Eğer ailede ekonomik açıdan bağımsız ve nisap miktarına sahip bireyler varsa, her biri ayrı ayrı kurban kesmekle yükümlüdür. Örneğin çalışan bir evlat ya da mal sahibi bir eş bu durumda kendi kurbanını kesmelidir. Ortak kurban uygulamaları bu bireysel sorumluluğu ortadan kaldırmaz, ancak pratik kolaylık sağlayabilir.³

Ortak Kurban Kesiminde Uyulması Gereken Kurallar

Büyükbaş hayvanların maliyetinin yüksek olması nedeniyle birçok kişi ortaklaşa kurban kesmeyi tercih eder. Dinen büyükbaş hayvanlar en fazla yedi kişi arasında paylaştırılabilir. Ancak bu kişilerin tamamının kurban niyeti taşıması gerekir. Sadece et almak amacıyla ortak olan bir kişi, tüm kurbanı geçersiz kılar. “Ortak sayısı tek olmalı” gibi anlayışlar ise dinen geçerli değildir. İki, dört, altı ya da yedi kişiyle ortak kurban kesilebilir. Hayvan başta tek kişi tarafından alınmış olsa dahi, kesimden önce yedi kişiyi aşmayacak şekilde ortaklar eklenebilir.⁴

Kurbanlık Hayvanın Telef Olması veya Kaybolması Durumunda Ne Yapılır?

• Kurbanlık hayvan alındıktan sonra satıcının elinde kalırsa, bu durum fıkıh açısından “emanet” hükmündedir. Eğer hayvan bu süreçte telef olursa ve bakım sorumluluğu satıcıya aitse, zararı o karşılar.

• Ancak hayvan alıcıya teslim edildiyse ve satıcı kusurlu değilse, sorumluluk alıcıya geçer. Kurbanlık hayvan kesimden önce ölür veya kaybolursa, zengin kişi ibadeti yerine getirmek için başka bir hayvan almak zorundadır. Ancak yoksul biri için böyle bir zorunluluk yoktur; yeni kurban alma mecburiyeti bulunmaz.⁵

Kurbanlıkta Kusur Ortaya Çıkarsa Ne Yapılır?

Kurbanlık hayvan kesilmeden önce kurban olmasına engel bir kusur (örneğin topallık, körlük, aşırı zayıflık) ortaya çıkarsa, ve kurban sahibi zenginse, bu hayvan kesilemez. Onun yerine yeni bir kurban alınmalıdır. Ancak eğer sahibi yoksulsa ve hayvanda sonradan kusur ortaya çıkmışsa, bu durumda hayvan kurban olarak kesilebilir. Eğer kesilen kurbanın eti hasta çıkarsa ve tüketilemezse, ibadet yine geçerli olur. Fakat hayvanın bedeli geri alınabiliyorsa, bu bedel fakirlere sadaka olarak verilmelidir.⁶

Ölen Kişi Adına Kurban Kesmek Caiz midir?

Bir Müslüman, sevabını ölen bir yakınına bağışlamak üzere kurban kesebilir. Bu, Kurban Bayramı’nda yapılabileceği gibi, başka günlerde de gerçekleştirilebilir. Ölen kişinin vasiyeti varsa, bu kurban bayram günlerinde kesilmeli ve eti tamamen fakirlere dağıtılmalıdır. Vasiyet yoksa, kesilen kurbanın etinden kesen kişi ve zenginler de yiyebilir. Peygamberimiz (s.a.v.) adına kurban kesmek de bu kapsamda mümkündür; sevabı onun ruhuna bağışlanabilir. Ancak bu kurbanlar bireysel olarak kesilmelidir. Toplu para toplanarak “Peygamber adına kurban kesme” uygulaması uygun görülmez. Tarih boyunca alimlerden bazıları Peygamber Efendimiz’in ruhuna sevap bağışlamak üzere kurbanlar kesmiş, hatimler yapmış, hatta hac ibadetlerini onun adına gerçekleştirmişlerdir.⁷

Vekalet Yoluyla Kurban Kesimi

Kurban kesimi konusunda bir Müslüman, bir başka Müslümana vekâlet verebilir. Bu vekalet sözlü olarak, yazılı biçimde veya telefon, mesaj gibi iletişim yollarıyla da verilebilir. Kurbanın bizzat kesilmesi daha faziletli olsa da, vekil yoluyla kestirilmesi caizdir. Kurban ibadetinin ruhuna ve usulüne uygun olması için vekil kişinin Müslüman olması gerekir. Kurbanın hangi gün, nerede ve kim tarafından kesileceği konusunda bilgi sahibi olunması da önemlidir.⁸

Kaynaklar:

Diyanet TV, Kurban Özel Programı

Diyanet İşleri Başkanlığı, İlmihal 1 – İbadetler

Diyanet Dini Sorular Platformu

İbn Abidin, Reddü’l-Muhtar

Şamil İslam Ansiklopedisi, “Kurban” maddesi

Süleymaniye Vakfı, Fıkhi Soru-Cevaplar

TDV İslam Ansiklopedisi, “Kurban” maddesi

İbn Abidin, Reddü’l-Muhtar, c. 2, s. 244