İslam’da Müzik ve Dinleme Hükmü?

0

BEĞENDİM

0

İslam’da Müzik ve Dinleme Hükmü: Genel İlke ve Değerlendirmeler

1. Müzik ve Dinlemenin İslam’daki Yeri

İslam dini, müzikle ilgili olarak ayrıntılı bir hüküm koymak yerine, genel ilke ve amaçları belirlemiş ve müziğin dinî esaslar ile uyuşup uyuşmaması bağlamında bir değerlendirme yapmıştır. Bu bağlamda, İslam’a uygun olmayan, günaha sevk eden veya haramı teşvik eden müzik türlerini yapmak ve dinlemek kesinlikle yasaktır. Ancak, temel İslâmî inanç, ahlak ve amel ilkeleriyle çelişmeyen, haramları işlemeye yol açmayan müzik türlerinin dinlenmesinde herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.

Kur’ân-ı Kerîm ve hadislerde, müzik dinlemenin veya müzikle meşgul olmanın mutlak anlamda günah olduğuna dair doğrudan bir hüküm bulunmamaktadır.

Bununla birlikte, bazı hadislerde müziğe dair doğrudan veya dolaylı ifadeler yer almakta olup, bu ifadeler ışığında müziğin İslam’ın genel prensiplerine aykırı olup olmadığı değerlendirilmektedir.

2. Kur’ân-ı Kerîm ve Müzik

Kur’ân-ı Kerîm’de müzikle ilgili doğrudan bir yasaklama bulunmamakla birlikte, bazı ayetlerde müzik ve eğlence gibi dünyevi aktivitelerin insanı Allah’ın yolundan saptırma potansiyeline dikkat çekilmektedir. Bu ayetlerde, müziğin veya eğlencenin kendisinden ziyade, insanı gaflete düşürüp manevi sorumluluklarını unutturan boyutu eleştirilmiştir.

Örnek Ayet:

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّخِذَهَا هُزُوًا أُو۬لٰئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِينٌ

“İnsanlardan öylesi vardır ki, halkı bilgisizce Allah’ın yolundan saptırmak ve onu alaya almak için boş sözler satın alır. İşte onlar için aşağılayıcı bir azap vardır.”(Lokman, 6)

Bu ayette geçen “lehve’l-hadis” ifadesi, bazı âlimlerce müzik ve eğlence, bazılarınca ise insanı Allah’ın yolundan uzaklaştıran her türlü dünyevi meşgale olarak yorumlanmıştır. İslam’da müzik ve eğlence, manevi gelişime katkı sağlıyorsa teşvik edilebilir; ancak insanı ibadetten ve Allah’a yönelmekten alıkoyuyorsa dinen sakıncalı görülebilir.

3. Hz. Peygamber (s.a.s.)’in Müzikle İlgili Hadisleri

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ: “دَخَلَ عَلَيَّ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَفِي بَيْتِى جَارِيَتَانِ تَضْرِبَانِ بِالدُّفِّ وَتُنَاشِدَانِ فِي يَوْمِ بَعِيدٍ، فَقَالَ: ‘يَا عَائِشَةُ، مَحْتِهِمَا.’ فَجَاءَ أَبُو بَكْرٍ فَانْتَهَرَهُمَا، فَقَالَ: “دَعْهُمَا يَا أَبَا بَكْرٍ فَإِنَّهَا أَيَّامُ عِيدٍ.”

“Hz. Âişe (r.a.)’nin rivayet ettiğine göre, Peygamber Efendimiz (s.a.s.) bir bayram günü, evinde def çalıp şarkı söyleyen iki câriyeye, ‘Bırakın, bugün bayramdır,’ diyerek müsaade etmiştir.” (Buhârî, ʽÎdeyn, 25 [987]; Müslim, Salâtü’l-ʽîdeyn, 17 [892])

Bu hadis, bayram gibi özel günlerde, müzik veya eğlenceli etkinliklere hoşgörüyle yaklaşılabileceğini göstermektedir. Burada Peygamber Efendimiz, def çalan ve şarkı söyleyen iki câriye için “bugün bayramdır, bırakın” diyerek onlara izin vermektedir. Dolayısı ile Peygamber Efendimizin müziğe karşı mutlak bir yasak getirmediğini, özel zamanlarda bazı müzik etkinliklerine hoşgörüyle yaklaştığını göstermektedir.

4. İslam Bilginlerinin Görüşleri ve Sonuç

Müzik ve müzikle meşgul olmanın hükmü, İslam bilginleri arasında farklı görüşlere neden olmuştur. Bazı alimler, müzikle ilgilenmenin haram olduğunu savunurken, diğerleri bunun mutlak bir yasak olmadığını, ancak bazı şartlar altında câiz olabileceğini belirtmişlerdir. Zeylaî’nin Tebyînü’l-hakâik adlı eserinde de belirtildiği gibi, müzik genel olarak ilke olarak mübah kılınmış, ancak harama sevk eden, Allah’tan uzaklaştıran ve dinin esaslarına ters düşen müzikler yasaklanmıştır (Zeylaî, Tebyînü’l-hakâik, 4/222).

5. Değerlendirme ve Sonuç

Sonuç olarak, İslam’da müzik, belirli sınırlar içinde ve doğru amaçlarla kullanıldığında câiz kabul edilmiştir. Peygamber Efendimizin uygulamaları, müziğin haram olduğunu doğrudan belirten bir hükmün olmadığı, bazı özel durumlarda ise müziğe izin verildiğini göstermektedir. Müzik dinlemek veya yapmak, İslam’ın temel inanç ve ahlak esaslarına ters düşmediği sürece bir sakınca oluşturmaz. Ancak, müzik türlerinin insanları günah işlemeye, harama yönlendirmeye ve ruhsal bozukluklara sebep olması durumunda, buna karşı dikkatli olunmalı ve müzik dinleme konusunda sorumluluk bilinciyle hareket edilmelidir.

Sonuç olarak, müzik ile ilgili olarak İslam’daki yaklaşım, daha çok müziğin içeriği ve insan üzerinde nasıl bir etki bıraktığına bağlıdır. İslam, insanın manevi ve ahlaki gelişimine zarar vermeyen, Allah’a olan bağlılığını zedelemeyen müzik türlerini kabul etmektedir. Müzik, İslam toplumlarında sosyal etkinliklerin ve kültürel ifadelerin bir aracı olarak yer alabilir, ancak daima Allah’ın rızasına uygun bir şekilde ve ölçülü bir biçimde kullanılmalıdır.