İslam’a Göre Koğuculuk/Nemime…

0

BEĞENDİM

0

Dedikodu ve Nemîme: Tanımları ve Toplumsal Yansımaları:

Dedikodu: Bireyler ve toplum arasındaki güveni zedeleyen, huzuru bozan bir davranış türüdür. İslam ahlakında, dedikodudan kaçınılması özellikle vurgulanmıştır. Dedikodu ile ilgili farklı terimler, bu davranışın çeşitli yönlerini tanımlar:

1. Kovuculuk (Koğuculuk) ve Gıybet:
   • Kovuculuk (Koğuculuk): Halk dilinde dedikodu veya söylenti anlamına gelir.
   • Gıybet: Bir kişinin hoşlanmayacağı bir şeyi onun arkasından söylemektir. Kur’an-ı Kerim’de bu açıkça yasaklanmıştır:
     وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا
     “Birbirinizin arkasından kötü söz söylemeyin.” (Hucurât, 49/12)
2. Kılükal ve Laf:
   • Kılükal: Eski Türkçede dedikodu ve laf taşıma anlamında kullanılır.
   • Laf: Yersiz ve gereksiz konuşma anlamına gelir.

Dedikodu, bireyler arasındaki iletişimi bozar ve toplumsal huzura zarar verir.

Nemîme (Koğuculuk) Nedir?

Nemîme, söz taşıyarak insanlar arasında fitne çıkarmak, dostları birbirine düşman etmek anlamına gelir. Bu kötü alışkanlık, gıybetten de daha tehlikelidir çünkü toplumsal huzuru ve kardeşliği doğrudan hedef alır.“Nemîme” kelimesi, namm kökünden türemiştir ve “kötülük amacıyla söz taşıma, gammazlık” anlamına gelir.

Mâverdî’nin Tanımı:
Mâverdî (ö. 1058), nemîmeyi şu şekilde tanımlar:
“Gıybet sayılan kötü sözlere çirkin unsurlar katarak, insanları birbirine düşman edecek şekilde anlatmak.”
(Edebü’d-dünyâ ve’d-dîn, s. 259)

İslam’da Nemime(Koğuculuk) ve Mahzurları:

Nemime ile İlgili Ayetler ve Hadisler

İslam, toplumda huzuru bozacak ve insanların arasını açacak her türlü eylemi yasaklamıştır. Bu yasakların başında nemime (koğuculuk) gelmektedir. Nemime; söz taşımak, insanlar arasında fitne çıkarmak ve düşmanlık tohumları ekmek anlamına gelir. Yüce Allah bu sıfatı taşıyanları şöyle tarif etmiştir:

هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمِيمٍ
“Diliyle iğneleyen, kovuculuk eden, iyiliği daima önleyen, aşırı giden, suç işleyen, çok yemin eden alçak zorbaya, bütün bunlar dışında bir de soysuzlukla damgalanmış kimseye, mal ve oğulları vardır diye aldırış etmeyesin..” (Kalem, 68/10,11,12,13,14)

Bu ayetin Velid bin Muğire (الوليد بن المغيرة Ebû Abdişems el-Velîd b. el-Mugīre b. Abdillâh el-Mahzûmî (ö. 1/622) Hz. Peygamber’in ve İslâmiyet’in azılı düşmanlarından biri.) hakkında indiği rivayet edilmiştir. Aynı şekilde, bir başka ayette Allah, Ebu Leheb’in karısını şu ifadeyle kınamıştır:

وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ
“Ve karısı da, odun hamalıdır.” (Mesed, 111/4)

Bu ayette kastedilen, koğuculuk yaparak söz taşıyan bir kadın olduğudur.

Nemime’nin Haram Olduğunu Bildiren Hadisler:

Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) nemime hakkında şöyle buyurmuştur:

لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ نَمَّامٌ
“Koğuculuk yapan (nemmam) cennete giremez.” (Buhari ve Müslim)

Bir başka hadiste ise koğuculuğun kabir azabına sebep olduğu bildirilmiştir:

عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ – رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا – أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَرَّ بِقَبْرَيْنِ فَقَالَ: إِنَّهُمَا يُعَذَّبَانِ وَمَا يُعَذَّبَانِ فِي كَبِيرٍ؛ أَمَّا أَحَدُهُمَا فَكَانَ يَمْشِي بِالنَّمِيمَةِ، وَأَمَّا الْآخَرُ فَكَانَ لَا يَسْتَتِرُ مِنْ بَوْلِهِ.
“İki kabre uğradı ve şöyle buyurdu: ‘Şüphesiz bu ikisi azap görüyor ve büyük bir günahtan dolayı azap görmüyorlar (zannınca). Onlardan biri koğuculuk yapar, diğeri ise idrar sıçramasından sakınmazdı.’” (Buhari ve Müslim)

Bu hadisler, nemime, dedi kodu yapan kişilerin hem dünya hem de ahiret azabına çarptırılacağını açıkça ortaya koymaktadır.

Nemimenin Tanımı ve Sebepleri:

Nemime (Koğuculuk): İnsanlar arasında söz taşıyarak fitne çıkarmak, kalplere kin ve nefret tohumu ekmek demektir. Koğuculuk yapan kişi, dostları düşman eder, kardeşleri birbirine yabancılaştırır. Bu yüzden nemime, çok çirkin ve ahlaksız bir davranış olarak kabul edilir.

Nemime, sadece sözle yapılmaz; yazı, ima, hareket veya jestlerle de yapılabilir. Dolayısıyla, bir kişinin hoşlanmayacağı bir durumu başkalarına aktarmak nemime kapsamına girer.

Nemimeye Sevk Eden Sebepler:

1. Kötü Niyet: Başkalarına zarar verme isteği.
2. İltifat ve Dostluk Gösterisi: Birine yakınlık göstermek, yaranmak için başkası hakkında konuşmak.
3. Eğlence ve Merak: Dedikodu yaparak vakit geçirmek.

Nemimeyi Dinleyenlerin Görevleri:

Koğuculuk kendisine aktarılan kişi, bu kötülüğün yayılmasını önlemekle yükümlüdür. Bu kişinin yapması gereken altı temel görev şunlardır:

1. Nemime Yapanı Tasdik Etmemek:
   Çünkü nemime yapan kişi genellikle fasık olur. Allah Teâlâ şöyle buyurur:
   يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا
   “Ey iman edenler! Size bir fasık haber getirirse, onu iyice araştırın.” (Hucurat, 49/6)yani onu dilinize dolayıp konuşmayın, yaymayın, inanmayın…
2. Nemime Yapanı Uyarmak:
   Ona bu davranışının yanlış olduğunu söylemek ve bu kötülükten vazgeçmesini istemek.
3. Allah İçin Bu Kişiden Nefret Etmek:
   Çünkü nemime yapan, Allah katında sevilmeyen bir kişidir.
4. Kardeşin Hakkında Kötü Zanda Bulunmamak:
   Allah Teâlâ şöyle buyurur:
   اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ
   “Zandan çokça sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır.” (Hucurat, 49/12)
5. Araştırmaya Girişmemek:
   Allah Teâlâ şöyle buyurur:
   وَلَا تَجَسَّسُوا
   “Ve casusluk yapmayın.” (Hucurat, 49/12) birilerinin hata ve kusurunu araştırmayın. Koğucu, nemmam, dedi koducu birinin dediğini araştırıp soruşturup onu halkın içinde yayan konumuna gelmeyin…
6. Nemimeyi Yaymamak:
   Nemimeyi başkalarına aktarmak, aynı hatayı işlemek demektir. Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur:
   مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرًا أَوْ لِيَصْمُتْ
   “Allah’a ve ahiret gününe iman eden, ya hayır söylesin ya da sussun.” (Buhari ve Müslim)

Büyüklerin Nemime Hakkındaki Sözleri:

1. Hasan Basri:
   “Sana söz taşıyan kişi, başkalarına da senin sözünü taşır.”
2. Amr bin Ubeyd:
   Bir kişi kendisine gelip başkası hakkında kötü söz söylediğinde şöyle dedi:
   “Sen o kişinin hakkını çiğnedin ve benim hakkımı da ihlal ettin. Ancak bil ki ölüm hepimizi kuşatacak, kabir hepimizi içine alacak ve Allah aramızda hüküm verecektir.”
3. Ömer bin Abdülaziz:
   Bir kişi kendisine başkası hakkında söz taşıdığında şöyle dedi:
   “İstersen bu sözü araştırırız. Eğer yalan söylüyorsan fasık olursun, doğru söylüyorsan nemmam (koğucu) olursun. İstersen seni affedelim.”
   Adam: “Affedin, bir daha yapmam.” dedi.

Nemime, toplumun huzurunu bozan, kardeşliği yıkan ve kalplere kin tohumu eken büyük bir günahtır. Müminler, bu kötü ahlaktan uzak durmalı, kendilerine aktarılan sözleri sorgulamalı ve başkalarının arasını bozmaktan sakınmalıdır. Allah’a ve ahiret gününe iman eden herkes, sadece hayır konuşmalı ya da susmalıdır. Dedikodu ve nemîme, bireysel ahlaka zarar veren ve toplumsal huzuru bozan davranışlardır. İslam, bu kötü huyları yasaklayarak müminlere güveni ve kardeşliği korumalarını emretmiştir. Müslümanlar, başkalarını incitecek veya toplumu bozacak sözlerden kaçınarak ya hayır söylemeli ya da susmalıdır.