İslam Ekonomisinde Faiz…

0

BEĞENDİM

0

Faizli Ekonominin Etkisi ve Tarihsel Süreç

XIX. ve XX. yüzyılda İslam ülkeleri, Batı’nın faizli kapitalist ekonomisinin etkisi altında kalmıştır. Bu süreçte faizsiz bir ekonomi kurmanın zorluğu tartışılmış; faizle çalışan bankaların ekonomik sistemde vazgeçilmez olduğu öne sürülmüştür. Ancak sosyalist ekonomi sistemlerinde faiz uygulaması bulunmamaktadır. Ayrıca İran, Suudi Arabistan, Pakistan gibi ülkeler, faizsiz bankacılık sistemlerini benimseyerek faizsiz ekonominin uygulanabilirliğini göstermiştir.

Faizsiz Bankacılık ve Alternatif Modeller

Faizsiz ekonomik modeller kapsamında murâbaha (vade farkıyla satış), mudârebe (emek-sermaye ortaklığı), müşâreke (kâr-zarara katılım) ve icar (finansal kiralama) gibi yöntemler uygulanmaktadır. Faizsiz bankalar, yatırım ve sermaye birikimi için bu yöntemleri kullanarak, faize alternatif bir çözüm sunar. Örneğin, 1963 yılında Mısır’da Ahmed Neccâr’ın öncülüğünde kurulan ilk faizsiz banka ile 1974’te kurulan İslam Kalkınma Bankası, faizsiz bankacılığın öncü örnekleridir.

Geçiş Süreci ve Zorluklar

Faizsiz ekonomi modeli, tamamen faizle şekillenen sistemlerde geçiş sürecinin zorluklarına rağmen umut vadetmektedir. Kısa vadede kâr elde etme beklentisi, faizsiz sistemin uzun vadeli yatırımlar ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine engel olabilir. Ancak, İslam ülkelerinde artan faizsiz finans kurumları, bu geçiş sürecine katkı sağlamakta ve güven ortamı oluşturmaktadır.

İslami Finans ve Ekonomik Kalkınma

Faizsiz finans kurumlarının başarısı, toplumun ekonomik beklentilerine ve sermaye sahiplerinin güvenine bağlıdır. Bu kurumlar, klasik fıkıh kurallarına uygun olarak faaliyet gösterir ve faizli ekonomiden ayrışarak alternatif bir model sunar. İslami finans sistemlerinin gelişmesi, gelecekte faizsiz bir ekonomik yapının mümkün olabileceğine dair önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.

Ayet ve Hadislerle Faizin Yasaklanışı

Kur’an-ı Kerim’de faizin haram olduğu çeşitli ayetlerle vurgulanmıştır:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا الرِّبَا أَضْعَافًا مُّضَاعَفَةً
“Ey iman edenler! Kat kat artırılmış faiz yemeyin.” (Al-i İmran 3/130)

وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا
“Allah alışverişi helal, faizi ise haram kılmıştır.” (Bakara 2/275)

Hadis-i şerifte de faiz yasaklanmış ve zararlarından bahsedilmiştir:

الرِّبَا سَبْعُونَ حُوبًا أَيْسَرُهَا أَنْ يَنْكِحَ الرَّجُلُ أُمَّهُ
“Faizin yetmiş türü vardır; en hafifi kişinin annesiyle zina etmesi gibidir.” (İbn Mâce, Ticaret, 58)

Faiz Yasağının Nedenleri

İslam’da faiz (riba) kesin olarak yasaklanmıştır. Bu yasak, faizin haksız kazanç ve zulüm kaynağı olmasından kaynaklanır. Faiz, borçlu ve alacaklı arasında adaletsizliğe yol açarak toplumsal dengeyi bozar.

Kur’an-ı Kerim’de Faiz Yasağı

“يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا الرِّبَا أَضْعَافًا مُضَاعَفَةً ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ”

“Ey iman edenler! Kat kat artırılmış olarak faiz yemeyin. Allah’a karşı gelmekten sakının ki kurtuluşa eresiniz.”

Faizin Toplumsal Zararları

Faiz, ekonomik dengesizliklere ve toplumsal huzursuzluklara neden olur. Özellikle 1980’li yıllarda Türkiye’de yaşanan “banker skandalı” bu duruma örnektir. Bankerler, yüksek faiz vaadiyle halktan büyük meblağlar toplamış, ancak sonunda iflas ederek birçok insanın mağduriyetine sebep olmuşlardır.

Peygamber Efendimiz’in (s.a.v) Faiz Hakkındaki Hadisi

“لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ آكِلَ الرِّبَا وَمُوكِلَهُ وَكَاتِبَهُ وَشَاهِدَيْهِ”

“Resûlullah (s.a.v), faiz yiyene, yedirene, kâtibine ve şahitlerine lanet etmiştir.”

Sonuç

Faiz yasağının hikmeti, bireyler ve toplum üzerinde oluşturduğu haksızlık ve adaletsizlikleri önlemektir. Günümüzde finansal işlemlerin çeşitliliği göz önüne alındığında, herhangi bir mali işlemin faiz yasağı kapsamına girip girmediğini değerlendirirken, bu işlemlerin borçlu, alacaklı veya toplum için haksızlık yaratıp yaratmadığına bakılmalıdır.

Günümüzde faizsiz ekonomi modeline yönelik artan ilgi, alternatif finans yöntemlerinin geliştirilmesiyle desteklenmektedir. İslam ülkelerinin bu yöndeki girişimleri, faizsiz bir ekonomik sistemin uygulanabilirliği konusunda olumlu bir gelecek vadetmektedir.