Dünya Çocuk Hakları Günü’nde, eğitimden mahrum bırakılarak çalıştırılan çocuklar acı bir gerçeği gözler önüne seriyor. Her yıl 20 Kasım’da, 193 ülkede kutlanan bu günde, 152 milyon çocuk, halen işçi olarak sömürülüyor. Türkiye’de de kötü şartlarda çalışan on binlerce çocuk var. Resmi olmayan verilere göre, 400 bin de Suriyeli çocuk işçi. İstanbul’un kalabalık semtlerinden Esenyurt, Fatih ve Küçükçekmece gibi yerlerdeki atölyelerde 12 saatten fazla çalıştırılan çocuklardan, mülteci olanlara 400 TL Türklere ise 800 TL aylık veriliyor.

Babam Suriye’de şehit oldu

Fatih’te’ki Süleymaniye Camii’nin arkasındaki bir iş hanında hazır giyim atölyeleri bulunuyor. Karanlık ve havasız atölyelerden birinde yaşları 9 ile 14 arası olan çocuklar, boylarının zor yetiştiği tezgahlarda çalışıyor. Onlardan biri olan 13 yaşındaki Ahmed, annesi ve üç kardeşiyle birlikte 8 yıl önce Suriye’den Türkiye’ye göç ettiğini söylüyor. Ahmed, “Babam Suriye’de şehit oldu. Biz de annemle birlikte İstanbul’a geldik. Küçükken annemle mendil satıyorduk. Ancak ev kiramızı ödeyememeye başladık. 800 TL kirada oturuyoruz. Annem ve ben çalışıyorum. Kız kardeşim ve iki erkek kardeşim okula gidiyor. Burayı arkadaşım söyledi. Sabah sekizde işe başlıyorum, akşam sekizde bırakıyorum. Haftanın beş günü böyle. Aylık 400 TL kazanıyorum. İlk başlarda ortacı olarak çalıştığım için param 200 TL’ydi, makineleri öğrenince zamlandı. Ben okuma yazma bilmiyorum tabi ki okula gitmek isterim” diyor.

Gece yarısı işi bırakıyorum

Babası öldükten iki yıl sonra annesi ve 7 kardeşiyle geçen yıl İstanbul’a gelen 14 yaşındaki Ayşe ise gömleklerden ip kesiyor. Ayşe, “Kardeşlerim çok küçük. Annem onlara bakıyor. Kaldığımız yer önceden dükkanmış. Kirasını zar zor veriyorum. İşim biraz geç başlıyor, gece yarısı işi bırakıyorum. Yemeği burada yiyoruz. 15 dakikada yedin yedin. 400 TL kazanıyorum. Kardeşlerim okusun yeter” şeklinde konuşuyor.

Ustabaşı bazen dövüyor

Annesi öldükten sonra babasının okuldan alarak atölyede çalışmaya verdiğini söyleyen 14 yaşındaki Ali ise şunları anlatıyor: “Burada üç senedir çalışıyorum. Gömleğin uzmanı oldum. Başlarda zorlanıyordum. 12 saatten fazla neredeyse ayakta duruyorsun. Aylık 800 TL alıyorum. Sigortamızı hem yapmazlar hem de yapamazlar. 15 yaşıma gelince çalışmam yasal olacak. Ustabaşılar çok kötü. Bir kere istediği gibi çalışmadığım zaman dövmüştü beni. Burada yabancı arkadaşlar var. Onlar bizimle aynı çalışıyor ama yarı yarıya para veriyorlar.”

Akaryakıta üst üste gelen zamlar sonrası korkunç iddia: Benzin fiyatı 50 lirayı bile geçecek

Bir yetişkin yerine 4 çocuk

Çocukların okullaştırılması uygulamalarında görev alan Yeryüzü Çocukları Derneği’nin Sosyal Hizmetler Uzmanı Sümeyye Tekeli, okul kaydı bulunmasına rağmen çalışan çocukların olduğunu söylüyor. Tekeli, “Kaymakamlıklardan mülteci ailelerin numaralarını alıp ev ziyareti yaparak çalışan çocukları tespit ediyoruz. İşverenler çocuklardan daha kolay yararlanıyor. Bir yetişkinin yerine 4 çocuk çalıştırıyor. Günlük çalışma süreleri 12 saati bile aşıyor. 400 bin Suriyeli çalışan çocuk sayısı olduğu söyleniyor. Belki de daha fazla. Milli Eğitim Bakanlığı’nın açıkladığı son rakamlara göre okullaştırılan çocukların sayısı geçen yıla oranla yüzde 60 artmış. Ancak okulda kaydı bulunmasına rağmen çalışan çocuklarda var.”