Sözlükte birçok farklı anlama gelen fitne, dilimize, diğer anlamları yanında, daha yaygın olarak, kaos ve sosyal çalkantı mânâsında geçmiştir. Bu anlamıyla birçok hadiste de yer alan fitne ile ilgili olarak, Hz. Peygamber, bu hadislerinde mesela, kendisinden sonra birtakım fitnelerin zuhur edeceğinden endişe ettiğini belirtmiş, fitneden Allah’a sığınmış, fitnenin uykuda olduğunu kaydedip uyaranlara lanette bulunmuştur (bk. temel hadis kaynakları, “Fiten ve Melâhim” bölümleri).

Nitekim İslam tarihinde, Hz. Osman’ın hilafetinin ikinci altı yılından başlamak üzere sosyal çalkantılar baş göstermiş, giderek bunlar kanlı iç çatışmalara dönüşmüş, Cemel, Sıffîn ve Nehrevan’da binlerce Müslüman kanı akmıştır. Devam eden süreçte bu ateş daha da şiddetlenmiş, meselâ Kerbela’da Peygamber’in muazzez torunu Hz. Hüseyin ve 70 dolayında masum yârânı şehit olmuş (680), Harre olayında Medine yakılıp yıkılmış (683), ardı arkası kesilmeyen Haricî isyanlarında nice canlar kurban olmuştur.

Sosyolojik olarak toplum, güçlü organik bağlarla birbirini besleyen bir organizma niteliğindedir. Fitne bu organizmaya arız olan virüstür; çok iyi teşhis edilemeyen, dolayısıyla da kontrolü zor bir virüs. Daha açık bir ifadeyle fitne toplum sağlığını, toplumsal huzur ve barışı tehdit eden acımasız bir hastalık, teşhis ve tedavisi göreceli olarak daha zor bir illettir. Dolayısıyla fitne konusunda herkese düşen birinci vazife, fitne zuhur ettiğinde ondan kurtulma yolları aramak değil, fitnenin zuhuruna meydan vermemek, fitnenin besleneceği kaynakları kurutmak, fitneye yol açacak kapıları ardına kadar kapatmaktır.

Fitne hangi şartlarda zuhur eder, fitnenin beslenme kaynakları nelerdir ya da hangi şartlar fitne kapısını açar? Fitneye meydan vermemek için ilk cevaplandırılacak sorular bunlardır.
Çok yalın haliyle fitneyi körükleyen üç ana zaaftan söz edilebilir: a) En küçük daireden en büyük sorumluluk alanına kadar adaletten-hakkaniyetten uzaklaşmak, b) İslam’ın ilkelerini değil, kişisel çıkarları merkeze almak, c) Sosyal hayatla ilgili İslam ahlakının “doğruluk”, “yalan, iftira, gıybeti sui zan, dedikodu vb. menhiyattan uzak kalmak” gibi prensiplerini göz ardı etmek. Bu zaaflar sergilendiği ve bu zaafları sergileyen insanların arttığı zamanda fitne ateşi için şartlar oluşmaya başlar. Doğru ile yanlış, hak ile batıl birbirine karışır. Bilahare çakılacak bir kıvılcım bu ateşi yakmaya yeter. Hızla yayılan ateş İslam kardeşliğini, muhabbeti, dostluğu vb. yakıp yok eder; şiddet kol gezmeye başlar ve bunun nereye varacağı, hangi evleri ateşe vereceği kestirilemez olur.

İslam tarihinde yaşanan, günümüzde de İslam dünyasının muhtelif ülkelerinde tekrarlanan acı olaylara bakıldığında, fitnenin başlıca şu üç alanla ilgili olduğu görülmektedir: a) etnik farklılıklar, b) mezhebi ihtilaflar, c) siyasi ayrılıklar.
Oysa bu üç alanla ilgili olarak İslam’ın temel mesajları oldukça açıktır. Bunlar kavgaya, kargaşaya ve kan dökmeye asla götürmez, götüremez, götürmemelidir. Meselâ, bunlardan etnik farklılıklar bir mümin için nasıl fitne sebebi olabilir? İnsanları bir erkekle bir dişiden yaratıp farklı ırklara mensup kılan Allah’tır (bk. Hucurât 49/13). Allah katında hiçbir ırk diğerinden üstün değildir. Üstünlük takvadadır. Gerek birey gerekse toplumsal planda takvaca üstün olanlar faziletçe de üstündür (aynı ayet). Dolayısıyla ırk farklılığına dayalı olarak toplumda “nefret duygusu” geliştirilemez. Bir Müslüman etnik aidiyeti, dil ve kültür farklılığı dolayısıyla Müslüman kardeşine, şiddeti bırakalım, en küçük bir olumsuz düşünce ile bile bakamaz.

Almanya vize başvuru Amaçları

Mezhep farklılıklarına gelince, bu da asla çatışma vesilesi olamaz, olmamalıdır. En geniş haliyle mezhepler dinî yorumlardır. Yorum farklılıkları “ilahî rızaya uygunluğunu arama” açısından araştırma konusu olabilir, olmalıdır, ama asla kavga ve kan dökme konusu olamaz. Zira Allah resulünün beyan ettiği üzere “lâ ilâhe illallah” diyen bir Müslümanın kanı, malı ve canı emniyettedir, dokunulamaz (Buharî, “Cihâd”, 102).
Siyasi ve ideolojik ihtilaflar ise yönetim alanına ait, siyasetin kendi esnek ve renkli doğasına uygun, çok yönlü gelişmelerdir. Buradaki farklıklar üzerinden tavır geliştirmek, farklı eğilim içinde bulunan kimselere husumet beslemek, giderek husumeti şiddete ve anarşiyi ulaştırmak dinin hiçbir ilkesi ile bağdaştırılamaz.

Durum bu merkezde olmasına rağmen, üzülerek ifade etmek gerekir ki günümüzde başta Irak, Suriye ve Yemen’de olmak üzere İslam coğrafyasında fitne kol gezmekte, Müslümanlar birbirlerini katletmektedir. Bu olayların arkaplanında hangi küresel güçler olursa olsun Müslümanların da birtakım zaaflarının bulunduğu kabul edilmelidir. Ülkemize gelince, aynı küresel güçlerin burada da fitne ateşini yakmak ve yaymak için çalıştıklarında hiçbir şüphe yoktur, olamaz. Ancak bu ülkede yaşayan Müslümanlar olarak hepimiz olağanüstü dikkatli olmak mecburiyetindeyiz. Ne etnik farklılıklarımızdan, ne dinî ve mezhebî telakkimizden, ne de siyasi düşünce ve anlayışlarımızdan dolayı birbirimizi incitmemeliyiz. Fitne kapısını aralamak isteyenlere fırsat vermemeliyiz.

Fizik aleme ilişkin bütün bakış ve değerlendirmelerimiz Kur’anî temelli olduğu gibi sosyal hayata ait tutum ve davranışlarımız da Kur’an ve sünnet temelli olmalıdır. Aksi halde “fitne”nin uyandırılmasına bir şekilde katkıda bulunmuş oluruz ve Allah’a bunun hesabını veremeyiz.