BU SÖZÜN HİKAYESİNİ BİLİYORMUSUNUZ?

0

BEĞENDİM

0

”Gölge Etme Başka İhsan İstemem” Hikayesi…

Diyojen: Kinik Felsefesinin Öncüsü ve Özgürlüğün Simgesi…

Diyojen (Yunanca: Διογένης ὁ Κυνικός), MÖ 412 (ya da MÖ 404) – MÖ 323 yılları arasında yaşamış olan, Kinik felsefenin en önemli figürlerinden biri olarak kabul edilen bir filozoftur. Sinop doğumlu olan Diyojen, halk arasında “Sinoplu Diyojen” veya “Kinik Diyojen” olarak tanınmaktadır.

Diyojen’in tam adı Yunanca’da Διογένης ὁ Κυνικός (Diogenes ho Kynikos) olup, “Kynikos” kelimesi, onun Kinik felsefesini takip etmesinden ötürü eklenmiştir. Bu, “köpeksi” veya “köpeğe benzer” anlamına gelir ve Diyojen’in köpeğe benzer yaşam tarzını simgeler. Yani, Diyojen’in uzun adı Diyojen Kynikos ya da Türkçeye çevrildiğinde Kinik Diyojen olarak kullanılabilir.

Medeniyeti ve toplumun değerlerini reddeden, sade bir yaşam süren Diyojen, toplumsal kurallar ve geleneklerle sürekli olarak çatışmış, bu çatışmalarla birlikte sıradışı davranışlarıyla felsefe dünyasında kalıcı bir yer edinmiştir.

Erken Yaşamı ve Ailesi

Diyojen, Karadeniz kıyısındaki Sinop’ta doğmuştur. Babası Hicesias, kuyumcu ve sarraf olarak çalışmış, fakat Diyojen’in erken yılları, babasının para tahribatı ve kalpazanlık suçlarıyla bağlantılıdır. Diyojen’in babası ve kendisi bu suçlar nedeniyle Atina’ya sürgün edilmiştir. Arkeolojik kazılarda, bu döneme ait dövülmüş demir paralar bulunmuş, ancak bu paraların tahrip edilmesinin ardındaki siyasi ve mali nedenlere dair kesin bir açıklama bulunamamıştır.

Atina’ya Göç ve Kinik Felsefe ile Tanışma

Diyojen, babasıyla birlikte Atina’ya göç ettiğinde, burada dönemin önde gelen felsefi çevrelerinden Antisthenes ile tanıştı. Antisthenes, Sokrates’in öğrencisi olup, Kinik felsefenin kurucusuydu.

Kinik felsefe, doğaya uygun yaşamayı, mal ve mülk edinme arzusunun reddini ve erdemin içsel bir özellik olarak kabul edilmesini savunuyordu.

Diyojen, Antisthenes’in bu öğretilerine derinden bağlandı ve yaşamını buna göre şekillendirdi. Medeniyetin kurallarını ve geleneklerini reddeden Diyojen, sade bir yaşam sürmeye başladı. Yalnızca temel ihtiyaçlarını karşılayan, çok az eşyaya sahip bir insan olarak, medeniyetin dayattığı gereksizlikleri sorgulamaya başladı.

“Bu çocuk bana fazladan eşyam olduğunu öğretti.”

Bir rivayete göre, bir gün Atina’da bir çeşme başında, avucu ile su içen bir çocuğu gören Diyojen, “Bu çocuk bana fazladan eşyam olduğunu öğretti.” diyerek elindeki çanağını da atmış, sade yaşamın anlamını ve gerçek özgürlüğün yalnızca doğada olduğunu simgelemiştir.

Korint’teki Yaşamı ve Kölelik

Diyojen’in hayatının sonraki yılları, Korint’te geçmiştir. Bir rivayete göre, Aegina’ya giderken korsanlar tarafından kaçırılan Diyojen, Xeniades adında bir adam tarafından satın alınmıştır. Xeniades, Diyojen’i iki oğluna öğretmen olarak görevlendirmiştir. Burada kölelikten kurtulmuş, ancak yine de sade ve doğayla uyumlu bir yaşam sürmeye devam etmiştir. Korint’teki yaşamı, felsefi düşüncelerinin derinleştiği, toplumla olan çatışmasının daha da belirginleştiği bir dönemi işaret eder.

Büyük İskender ile Karşılaşma ve “Babamın Kemiklerini Arıyorum” Hikayesi

Diyojen’in hayatındaki en ünlü anlardan biri, Büyük İskender ile karşılaştığı andır. Büyük İskender, felsefeye ilgi duyan ve filozoflara büyük saygı gösteren bir hükümdardı.

Bir gün, Korint’e gelen İskender, Diyojen’i ziyaret etmek istedi. İskender, Diyojen’e “Benden bir dileğin var mı?” diye sormuş, Diyojen ise oldukça alaycı bir şekilde, “Gölge etme, başka ihsan istemem.” cevabını vermiştir. Bu cevap, İskender’in dünyadaki gücünün ve kudretinin Diyojen için hiçbir anlamı olmadığını, özgür ruhunun ve doğal yaşamının kendisi için daha değerli olduğunu gösterir.

Fakat Diyojen ve İskender arasındaki etkileşim burada sona ermemiştir.

Bir başka gün İskender, Diyojen’i mezarlıkta dolaşırken görür ve yaklaşarak, “Ne yapıyorsun burada,Senin için ne yapabilirim?” diye sorar. Diyojen, bu kez kendisinin derdinin dünya egosu ve maddiyat olmadığını belirterek şu cevabı verir:

“Babanın kemiklerini arıyorum ama diğer kemiklere karışmış ayrıştıramıyorum der…”

Bu sözler, İskender’in hükümdarlıkla elde ettiği gücü ve zenginliği reddedip, yalnızca özgürlük ve doğanın sunduğu basit yaşamı yücelten bir yaklaşımdır. Diyojen, Büyük İskender’in egosunu ve dünyevi zenginliklerini anlamadığı bir şekilde küçümsemiş, içsel özgürlüğün ve doğal yaşamın en yüksek değerler olduğunu vurgulamıştır. İskender, bu cesur ve özgür düşünce karşısında hayran kalmış ve “Ünlü imparator Büyük İskender olmasaydım, ‘Diyojen’ olmak isterdim.” demiştir.

Ölümü ve Anısının Yaşatılması

Diyojen’in ölümüyle ilgili çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Kimilerine göre, bir köpeğin ısırması sonucu ölmüş, kimilerine göre ise çiğ ahtapot yemiş ve bundan dolayı zehirlenmiştir. Başka bir rivayete göre, Diyojen nefesini tutarak intihar etmiştir. Ancak ölümünün tam nedeni konusunda kesin bir bilgi yoktur. Ölümünden sonra Korintoslular, onun anısını yaşatmak amacıyla bir köpeğin yaslandığı mermer bir sütun dikmişlerdir.

Felsefesi: Doğa ve Özgürlük

Diyojen’in felsefesi, kişisel özgürlüğü, sade yaşamı ve içsel bağımsızlığı vurgulayan bir anlayışı yansıtır. Kinik felsefe, insanın doğaya uygun bir şekilde yaşaması gerektiğini savunur ve bu, toplumsal normların reddedilmesi anlamına gelir. Diyojen, medeniyetin ve toplumsal kurumların dayattığı değerleri sorgulamış, bireyin yalnızca içsel özgürlüğüne ve doğal yaşamına odaklanmasını savunmuştur.

Diyojen, sıradan insanlar için değil, sadece kendisi için yaşamamıştı. Onun amacı, insanlara sade bir yaşamın mümkün olduğunu, mutluluğun dışsal zenginliklerden değil, içsel özgürlükten kaynaklandığını göstermekti. Herkesin aynı şekilde yaşaması gerektiğini savunmamış, ancak herkese mutlu olmanın, bağımsız olmanın ve doğayla uyumlu bir şekilde yaşamanın mümkün olduğunu öğretmiştir.

Diyojen Sendromu

Diyojen, yaşamı boyunca sade ve bazen dağınık bir yaşam tarzı benimsemiş, toplumsal kurallara ve değerlere karşı sürekli bir isyan içinde olmuştur. Zamanla, bu yaşam biçimi psikiyatri alanında “Diyojen Sendromu” olarak adlandırılmaya başlanmıştır. Diyojen Sendromu, çevresiyle ilişkisini kesmiş, dağınık ve kirli bir ortamda yaşayan, toplumsal normlara kayıtsız bir davranış bozukluğudur. Genellikle sosyoekonomik olarak yüksek seviyelerde olan bireylerde, hayatın anlamını kaybeden ve toplumsal normlardan uzaklaşan kişilerde görülür.

Sonuç

Diyojen’in yaşamı, sade yaşamın, içsel özgürlüğün ve doğayla uyum içinde olmanın en yüksek erdemler olduğunu vurgulayan güçlü bir felsefeydi. O, toplumsal kuralları ve normları reddederek, insanları alışıldık yaşam biçimlerini sorgulamaya davet etti. Günümüzde, Diyojen’in yaşam felsefesi, sadece felsefi bir düşünce olarak değil, aynı zamanda bireysel özgürlük ve sadeliğin simgesi olarak anılmaktadır. Sinop’ta, Diyojen’in anısını yaşatmak amacıyla, 2006 yılında bir heykel dikilmiş, bu heykel, Diyojen’in sade yaşamını ve özgür düşünceyi temsil etmektedir.

Dipnotlar:

1. Diyojen’in ailesiyle birlikte Atina’ya göç ettiği ve orada kölelikle tanıştığı bilgisi, antik çağ tarihçilerinin eserlerine dayanmaktadır.
2. Diyojen’in Büyük İskender ile karşılaştığı ve ona verdiği “Gölge etme, başka ihsan istemem” cevabının kaynağı, antik metinlerden alınmıştır.
3. Diyojen’in yaşam tarzı ve felsefesi, modern psikiyatride “Diyojen Sendromu” adı altında bir davranış bozukluğu olarak kabul edilmektedir.
4. https://tr.wikipedia.org/wiki/Diyojen