Cuma ve Cenaze Salâsının Önemi ve Arapça Metni

Cuma ve cenaze salâsı, İslam toplumunda derin bir manevi anlam taşıyan köklü geleneklerdir[1]. Cuma salâsı, Müslümanları cuma namazına çağırırken, cenaze salâsı, vefat eden bir müminin ölüm haberini vermek, topluma ölümü hatırlatmak ve cemaatin merhum için dua etmesini sağlamak amacıyla okunur[2]. Her iki salâ da toplumu manevi bir huzur atmosferine çeker, Peygamberimize olan sevgiyi dile getirir ve Allah’a bağlılığı pekiştirir[3].

Cuma ve Cenaze Salâsı Arapça Metni:

اَلصَّلاَةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اللّٰهِ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا حبيبَ اللّٰهِ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا نَبِىَّ اللّٰهِ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا خليل اللّٰهِ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا صَفِىَّ اللّٰهِ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا وَلِىَّ اللّٰهِ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا خَيْرَ خَلْقِ اللّٰهِ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا نُورَ عَرْشِ اللّٰهِ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا اَمينَ وَحْىِ اللّٰهِ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مَنْ زَيَّنَهُ اللّٰهُ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مَنْ شَرَّفَهُ اللّٰهُ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مَنْ كَرَّمَهُ اللّٰهُ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مَنْ عَزَّمَهُ اللّٰهُ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مَنْ عَلَّمَهُ اللّٰهُ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مَنْ سَلَّمَهُ اللّٰهُ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مَنِ اِخْتَارَهُ اللّٰهُ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا سَيِّدَ اْلاَوَّلينَ وَاْلاٰخِرينَ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا شَفيعَ الْمُذْنِبِينَ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا خَاتَمَ النَّبِيينَ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا رَحْمَةً لِلْعَالَمينَ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا اِمَامَ الْمُتَّقِينَ،

اَلصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ رَبِّ الْعَالَينَ،

صَلَاوَاتُ اللّٰهِ وَمَلاَئِكَتِهِ وَاَنْبِيَائِهِ وَرُسُلِهِ وَحَمَلَةِ

عَرْشِهِ وَجَميعِ خَلْقِهِ عَلٰى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلٰى اٰلِهِ وَصَحْبِهِ اَجْمَعينَ

Türkçe Anlamı:

_Sana selam ve salat olsun ey efendimiz, ey Allah’ın Resulü,_

_Sana selam ve salat olsun ey Allah’ın sevgilisi,_

_Sana selam ve salat olsun ey Allah’ın yaratıklarının en hayırlısı,_

_Sana selam ve salat olsun ey günahkarların şefaatçisi,_

_Sana selam ve salat olsun ey rahmet peygamberi,_

_Bizlere ve Allah’ın salih kullarına da selam olsun._

Cuma ve Cenaze Salâsının Anlamı;

Salâ, yalnızca bir ilan değil, aynı zamanda manevi bir çağrıdır[4]. Cuma salâsı, Müslümanları cuma namazına hazırlarken, cenaze salâsı, ölümün kaçınılmaz olduğunu hatırlatarak cemaati dua etmeye ve ölen kişinin cenaze namazına katılmaya teşvik eder[5]. Bu uygulama, Peygamber Efendimiz’in sünnetine uygun olarak başlamış ve İslam toplumlarında önemli bir gelenek haline gelmiştir[6].

Tarihi Boyutuyla Cuma ve Cenaze Salâsı Geleneği;

Peygamber Efendimiz (sas), ölüm haberlerinin dost ve müminlere duyurulmasını tavsiye etmiş ve bu uygulamayı bizzat yapmıştır. Örneğin, Habeşistan Kralı Necâşî’nin vefatını ve sahabeleri Zeyd b. Hârise, Ca‘fer b. Ebû Tâlib ve Abdullah b. Revâha’nın şehadetini sahabelerine duyurmuştur[7]. Bu uygulama, ölümün topluma bildirilmesinin bir ibadet olduğunu vurgulayan önemli bir sünnettir.

Osmanlı döneminde, padişahların, ulemaların ve devlet adamlarının vefat haberleri büyük camilerin minarelerinden verilen salâlarla halka duyurulurdu[8]. Bu duyurular, dellâl ya da münâdî adı verilen görevliler tarafından, ölen kişinin kimliği, cenaze namazının kılınacağı yer ve zaman bilgileriyle detaylandırılırdı[9]. Bu gelenek, Anadolu’da da uzun süre devam etmiştir[10].

Cuma ve Cenaze Salâlarının Ortak Metni;

Cuma ve cenaze salâsı genellikle aynı metinle okunur. Ancak cenaze salâsına ölümle ilgili bazı ayetler eklenir, böylece cenazeye özel bir anlam kazandırılır. Eğer cenaze cuma namazı vaktine denk gelirse, cuma salâsı, cenaze salâsı yerine geçer ve ayrıca bir cenaze salâsı okunmaz[11].

İslam’ın derinliği ve ahlâkî güzelliği

Günümüzde Cuma ve Cenaze Salâsı;

Günümüzde cenaze salâsı, cenaze namazının kılınacağı vakit namazından yaklaşık bir saat önce okunur. Bu salâ, cemaati cenaze namazına davet eder ve ölümü hatırlatarak toplumu ibadete yönlendirir[12]. Cuma salâsı ise öğle namazı vaktinden yaklaşık bir saat önce okunur ve Müslümanları cuma namazına hazırlayan manevi bir çağrıdır[13].

Sonuç;

Cuma ve cenaze salâsı, İslam geleneğinde derin bir manevi anlam taşır. Cenaze salâsı, ölümü hatırlatarak insanları ibadete teşvik eder ve ölen kişi için cemaatin dua etmesini sağlar[14]. Bu gelenek, Peygamberimiz (sas) tarafından başlatılmış ve İslam toplumlarında asırlardır sürdürülen önemli bir ibadet olarak günümüze ulaşmıştır. Cuma salâsı da ibadete çağıran, manevi bir davettir ve Müslümanları birlik içinde namaza davet eder[15].

Dipnotlar:

1. Diyanet İslam Ansiklopedisi – [Cenaze](https://islamansiklopedisi.org.tr/cenaze), Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt: 7.

2. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali – Salâtü selâm ve cenaze ibadetleri bölümleri, Erkam Yayınları, İstanbul, 2005.

3. İbrahim Canan, Kütüb-i Sitte – Salâ üzerine hadîsler ve açıklamaları, Ankara, 1988.

4. Diyanet İslam Ansiklopedisi – [Cenaze](https://islamansiklopedisi.org.tr/cenaze), Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt: 7.

5. İbrahim Canan, Kütüb-i Sitte – Salâ üzerine hadîsler ve açıklamaları, Ankara, 1988.

6. Diyanet İslam Ansiklopedisi – [Cenaze](https://islamansiklopedisi.org.tr/cenaze), Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt: 7.

7. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali – Salâtü selâm ve cenaze ibadetleri bölümleri, Erkam Yayınları, İstanbul, 2005.

8. İbrahim Canan, Kütüb-i Sitte – Salâ üzerine hadîsler ve açıklamaları, Ankara, 1988.

9. Diyanet İslam Ansiklopedisi – [Cenaze](https://islamansiklopedisi.org.tr/cenaze), Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt: 7.

10. İbrahim Canan, Kütüb-i Sitte – Salâ üzerine hadîsler ve açıklamaları, Ankara, 1988.

11. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali – Salâtü selâm ve cenaze ibadetleri bölümleri, Erkam Yayınları, İstanbul, 2005.

12. Diyanet İslam Ansiklopedisi – [Cenaze](https://islamansiklopedisi.org.tr/cenaze), Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt: 7.

13. İbrahim Canan, Kütüb-i Sitte – Salâ üzerine hadîsler ve açıklamaları, Ankara, 1988.

14. Diyanet İslam Ansiklopedisi – [Cenaze](https://islamansiklopedisi.org.tr/cenaze), Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt: 7.

15. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali – Salâtü selâm ve cenaze ibadetleri bölümleri, Erkam Yayınları, İstanbul, 2005.

Derleyen

Erdal Atak