Süryaniler (Süryanice: ܣܘܪܝܝܐ, Suryoye) Mezopotamya kökenli Sâmî bir etnik gruptur. Neo-Aramice veya Süryanice konuşan Süryaniler, kendilerini bazen “Asurlu,” “Arami” veya “Keldani” olarak da adlandırırlar. Tarihleri, kadim Asur İmparatorluğu’na ve Kuzey Levant’taki Aramilere dayanmaktadır. Süryaniler, İsa’nın mesajını kabul eden ilk topluluklardan biri olarak Hristiyanlığın en eski cemaatlerinden biridir.
Aramiler, M.Ö. 14. yüzyılda Suriye’nin doğusunda ortaya çıkmış bir Sâmî halktır. Hristiyanlığı kabul eden Aramiler, kendilerini pagan atalarından ayırt etmek için “Süryani” adını kullanmıştır.
Süryani Kimliği ve Mezhepler
Süryaniler, Hristiyanlıkla birlikte tek tabiat inancını (monofizit) benimseyerek Süryani Ortodoks Kilisesi’ni oluşturmuşlardır. Bu topluluk, tarih boyunca farklı mezhepsel ayrışmalar yaşamıştır:
Monofizitler: Süryani Ortodoks Kilisesi mensupları.
Nestûrîler: İsa’da iki tabiat olduğuna inananlar.
Keldaniler: Katolikliği benimseyen Nestûrîler.
1782 yılında Roma Katolik Kilisesi’ne bağlanan bir grup, geleneksel Süryaniler tarafından “Süryân-i Kadîm” adıyla anılmaya başlamıştır.
Antakya’nın Rolü
Antakya, Hristiyanlığın Kudüs dışına taşınmasında önemli bir merkez olmuştur. Burada, Pavlus’un teolojik fikirleri şekillenmiş ve ilk Hristiyan cemaatlerinden biri kurulmuştur. Ancak bu cemaat zamanla Yahudi kökenli Hristiyanlarla pagan kökenli Hristiyanlar arasında ayrışmıştır. Pavlus’un görüşleri, Hristiyanlığın geniş kitlelere ulaşmasında belirleyici olmuştur.
İslâm ve Türk Hâkimiyeti Dönemi
İslâm ordularının Bizans topraklarına girişi, Süryaniler tarafından kurtuluş olarak görülmüştür. Halife Hz. Ömer’in Kudüs’ü fethi sırasında verdiği haklar ve özgürlükler, Süryaniler arasında büyük bir memnuniyet yaratmıştır. Bu dostane ilişki, Emevîler, Abbâsîler, Selçuklular ve Osmanlılar döneminde de devam etmiştir.
Selçuklu Sultanı I. Kılıcarslan’ın ölümünden sonra Süryani kiliselerinde yas tutulması, Türk-Süryani dostluğunun önemli bir göstergesidir. Osmanlı döneminde, Süryaniler sadık tebaa olarak tanınmış ve Batılı güçlerin kışkırtmalarına rağmen devlete bağlılıklarını sürdürmüşlerdir.
Göçler ve Modern Süryani Diasporası
Süryaniler, tarih boyunca pek çok göç yaşamıştır:
19. yüzyıl: Çoraklık ve âfetler nedeniyle Suriye ve Ortadoğu’ya göç.
20. yüzyıl başı: Amerika ve Avrupa’ya göç.
1963 sonrası: Almanya ve İsveç başta olmak üzere Avrupa ülkelerine işçi göçü.
Bugün Süryaniler, Avrupa, Amerika, Avustralya ve Orta Doğu’da dağılmış bir diaspora nüfusa sahiptir. Türkiye’de ise 18.000 Süryani yaşamaktadır; bunların çoğu İstanbul’da bulunmaktadır.
Dil ve Kültür
Süryanice, Neo-Aramice’nin bir lehçesi olup, Hristiyanlık öncesi Aramice’nin devamıdır. Kilise âyinlerinde kullanılan Klâsik Süryanice, Süryani edebiyatının ve dini metinlerinin temelini oluşturur.
Edebiyat: Bardaysan, Mor Afrem ve İbnü’l-İbrî gibi şahsiyetler, Süryani edebiyatında önemli izler bırakmıştır. Grek-Helen ve Hint-İran düşüncelerinden yapılan çeviriler, Süryanice’nin kültürel zenginliğini artırmıştır.
İnanç ve İbadet
Süryaniler, diğer Ortodoks mezheplerle benzer bir teolojiye sahiptir. İsa Mesih’in tek tabiatlı olduğuna inanırlar. Süryani kilisesinde ibadetler “sıloto” (namaz) ve “savmo” (oruç) etrafında şekillenir.
Namaz
Günde yedi vakit olarak manastırlarda kılınır. Zebur’dan âyetler okunur, ilâhiler söylenir.
Oruç
Savme dı-Arb’in Rabo (Büyük Oruç): 48 gün.
Savme dı-Yeldo (Noel Orucu): 24 gün.
Savme dı-Ninve (Nineva Orucu): 3 gün.
Süryanilerin Günümüzdeki Durumu
Bugün Süryani Ortodoks Kilisesi, yaklaşık 3,5 milyonu Hindistan’da olmak üzere dünya çapında 5,5 milyon üyeye sahiptir. Türkiye’deki Süryani nüfusu azalmış olmasına rağmen, dinî merkezler İstanbul, Mardin ve Midyat’ta varlıklarını sürdürmektedir.
İşte güncel tahminlere göre Süryani nüfusunun ülkelere göre dağılımı:
Hindistan: 3.500.000
Almanya: 70.000
İsveç: 55.000
Amerika Birleşik Devletleri: 40.000
Hollanda: 15.000
Türkiye: 18.000
İstanbul: 15.000
Mardin ve Midyat: 3.000
Arjantin: 6.000
İsviçre: 6.000
Belçika: 6.000
Avustralya: 4.000
Brezilya: 4.000
Avusturya: 3.000
İngiltere: 800
Fransa: 600
Norveç, Danimarka, Finlandiya (toplam): 500
Bu rakamlar, Süryanilerin yoğunlaştığı bölgelerdeki tahmini nüfusları ifade etmektedir. Nüfus dağılımı, Süryani topluluklarının göç hareketleri ve diasporadaki varlığı nedeniyle sürekli değişiklik göstermektedir.
Süryani Meşhur Din Adamları ve Kanaat Önderleri (Tarih Sırasına Göre Birleştirilmiş Liste):
Patriklik Merkezi: Suriye’nin başkenti Şam.
Tarihteki Süryani Meşhur Din Adamları
1. Mor Afrem (Efrem the Syrian)
– Doğum: 306
– Ölüm: 373
– Ülke/Bölge: Nusaybin (Mardin, Türkiye), Edessa (Şanlıurfa, Türkiye)
– Önemli Şehirler: Edessa, Nusaybin
2. Mor Yakup Burd’ono (Jacob Baradaeus)
– Doğum: 500
– Ölüm: 578
– Ülke/Bölge: Diyarbakır (Türkiye), Edessa (Şanlıurfa, Türkiye), Antakya (Türkiye)
– Önemli Şehirler: Diyarbakır, Antakya, Şanlıurfa
3. Mor Dionysius Bar Salibi
– Doğum: ?
– Ölüm: 1171
– Ülke/Bölge: Diyarbakır (Türkiye), Mardin (Türkiye)
– Önemli Şehirler: Diyarbakır, Mardin
4. Mor Michael Rabo
– Doğum: 1126
– Ölüm: 1199
– Ülke/Bölge: Diyarbakır (Türkiye), Mardin (Türkiye), Tur Abdin (Türkiye)
– Önemli Şehirler: Diyarbakır, Mardin
5. Ebü’l-Ferec İbnü’l-İbrî (Gregory Bar Hebraeus)
– Doğum: 1226 (Eğil, Diyarbakır, Türkiye)
– Ölüm: 1286 (Maraga, İran)
– Ülke/Bölge: Diyarbakır (Türkiye), Maraga (İran), Mardin (Türkiye)
– Önemli Şehirler: Diyarbakır, Mardin, Maraga
6. Mor Ignatius Afram Barsoum
– Doğum: 1887 (Mardin, Türkiye)
– Ölüm: 1957 (Homs, Suriye)
– Ülke/Bölge: Mardin (Türkiye), Şam (Suriye), Homs (Suriye)
– Önemli Şehirler: Mardin, Şam, Homs
Günümüzdeki Süryani Meşhur Kanaat Önderleri ve Din Adamları:
1. Mor Ignatius Zakka Iwas
– Doğum: 1933 (Mosul, Irak)
– Ölüm: 2014 (Şam, Suriye)
– Ülke/Bölge: Mosul (Irak), Şam (Suriye)
– Önemli Şehirler: Mosul, Şam
2. Mor Ignatius Afrem II Karim
– Doğum: 1965 (Kamışlı, Suriye)
– Ülke/Bölge: Kamışlı (Suriye), Şam (Suriye)
– Önemli Şehirler: Kamışlı, Şam
– Görev: Süryani Ortodoks Kilisesi Patriği
3. Metropolit Mor Philoxenos Yusuf Çetin
– Doğum: 1951 (Elazığ, Türkiye)
– Ülke/Bölge: İstanbul (Türkiye)
– Önemli Şehirler: Elazığ, İstanbul
– Görev: İstanbul Süryani Ortodoks Metropoliti
4. Mor Julius Hanna Aydın
– Doğum: 1969 (Midyat, Türkiye)
– Ülke/Bölge: Almanya, Hollanda
– Önemli Şehirler: Midyat (Türkiye), Münster (Almanya)
– Görev: Avrupa’da Süryani kanaat önderi
5. Mor Polycarpus Augin Aydın
– Doğum: 1971 (Güneydoğu Anadolu, Türkiye)
– Ülke/Bölge: Almanya, Hollanda, İsveç
– Önemli Şehirler: Stockholm (İsveç), Hannover (Almanya)
– Görev: Süryani Ortodoks Kilisesi’nin Avrupa Metropoliti
Günümüz Süryani Siyasetçiler ve Kanaat Önderleri:
1. Yılmaz Kerimo
– Doğum: 1964
– Ülke/Bölge: İsveç
– Görev: İsveç Sosyal Demokrat İşçi Partisi üyesi, İsveç Parlamentosu Milletvekili
– Yaşadığı Yerler: İsveç
2. Erol Dora
– Doğum: 1964
– Ülke/Bölge: Türkiye (Mardin)
– Görev: Türkiye’nin ilk Süryani kökenli bağımsız milletvekili (2011-2015)
– Yaşadığı Yerler: Türkiye (Mardin, Ankara)
3. Gabriel Akcelik
– Doğum: 1976
– Ülke/Bölge: Almanya
– Görev: Hıristiyan Demokrat Birlik (CDU) üyesi, yerel meclis üyesi
– Yaşadığı Yerler: Almanya (Baden-Württemberg)
4. Roni Elias
– Doğum: 1980
– Ülke/Bölge: İsveç
– Görev: Süryani kanaat önderi, sivil toplum kuruluşu temsilcisi
– Yaşadığı Yerler: İsveç (Stockholm)
5. Mor İğnatiyos I. Zekka Iwas
– Doğum: 1931
– Ölüm: 2014
– Ülke/Bölge: Suriye (Şam), Irak (Musul)
– Görev: Süryani Ortodoks Kilisesi Patriği (1980-2014)
– Yaşadığı Yerler: Irak, Suriye
6. Ishak Sahin
– Doğum: 1969
– Ülke/Bölge: Belçika
– Görev: Avrupa Süryani Birliği (European Syriac Union) yöneticisi
– Yaşadığı Yerler: Belçika (Brüksel)
7. Mor Baseliyos I. Toma
– Doğum: 1938
– Ülke/Bölge: Hindistan
– Görev: Hindistan Süryani Ortodoks Kilisesi lideri (Mafiryan)
– Yaşadığı Yerler: Hindistan (Kerala)
8. Josef Malki
– Doğum: 1974
– Ülke/Bölge: Hollanda
– Görev: Hollanda Süryani toplumu temsilcisi, insan hakları savunucusu
– Yaşadığı Yerler: Hollanda (Amsterdam)
Süryani toplumunun dini, siyasi ve toplumsal önderlerini tarihi ve günümüz bağlamında kapsamlı bir şekilde sıralanmıştır. Bu isimler, Süryani toplumunun dünya genelindeki siyasi, dini ve sosyal temsillerine örnek oluşturmaktadır. Avrupa’daki Süryani siyasetçiler, genelde toplumsal uyum, insan hakları ve azınlık hakları alanlarında çalışmaktadır.
Süryani Kiliseleri ve Kişiler Hakkında Detaylar
Süryani Kiliseleri
Kilise Adı
Yapılış Tarihi
Ülke
Şehir
Meryem Ana Kilisesi
19. yüzyıl
Türkiye
İstanbul
Deyrüzzafaran Manastırı
5. yüzyıl
Türkiye
Mardin
Mor Gabriel Manastırı
397
Türkiye
Midyat (Mardin)
Süryani Hristiyanlığında Önemli Kişiler
Kişi Adı
Unvanı
Ölüm Tarihi (Milâdi)
Notlar
Mor Petrus (Aziz Petrus)
İlk Süryani Patriği
Yaklaşık MS 64-68
İsa’nın havarisi, ilk Antakya Patriklik makamını kurmuştur.
Mor Efrem (Aziz Efrem)
Şair ve Kilise Babası
373
Süryani kilisesinin önemli teologlarından, ilâhi yazarı.
İbnü’l-İbrî (Bar Hebraeus)
Süryani tarihçi ve piskopos
1286
Tarih, gramer ve tefsir alanında önemli Süryani eserleri verdi.
Mor Mihayel Rabo
Süryani Patriği
1199
Selçuklu Sultanı I. Kılıcarslan’a methiyeler yazmıştır.
Moran Mor İğnatiyos Efrem II
Mevcut Süryani Patriği
Hayatta
2014’ten bu yana Şam’daki Süryani Ortodoks Patrikliğini yönetiyor.
Kilise Yapıları ve Tarihî Önemi
Meryem Ana Kilisesi (İstanbul)
Tarih: 19. yüzyıl
Özellik: Bizans döneminden kalan diğer kiliselerin etkisiyle şekillenmiştir.
Not: 1950’li yıllarda genişletilmiştir ve İstanbul Süryani cemaatinin merkezi konumundadır.
Deyrüzzafaran Manastırı (Mardin)
Tarih: 5. yüzyıl
Özellik: Süryani kilisesinin tarihi patriklik merkezlerinden biridir.
Not: Süryani din adamlarının eğitim yeri olarak kullanılmıştır.
Mor Gabriel Manastırı (Midyat)
Tarih: 397
Özellik: Dünyanın en eski Süryani Ortodoks manastırlarından biri.
Not: Süryani Ortodoks Kilisesi’nin ana merkezlerinden biri olarak işlev görmektedir.
Günümüzde Süryani Kiliseleri ve Metropolitlikler:
Süryani kiliseleri, dünyanın dört bir yanına yayılmıştır. Türkiye, Almanya, İsveç, ABD ve Kanada gibi ülkelerde Süryani cemaati yoğunlaşmıştır. En önemli kiliselerden bazıları, hâlen hem ibadet hem kültürel merkez olarak faaliyet göstermektedir.Bu bilgiler Süryani tarihini anlamak ve topluluğun dünyadaki kültürel etkilerini takip etmek açısından önemlidir.
Müslümanlaşmış Süryaniler: Tarihsel Süreç ve Günümüz Durumu:
Süryani kökenli olup Müslüman olan kişilerin sayısı hakkında net bir veri bulunmamaktadır. Ancak tarih boyunca, özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde, çeşitli sebepler, sosyal ve ekonomik koşullar nedeniyle bazı Süryani bireylerin Müslümanlığa geçtiği bilinmektedir. Bu dönüşüm, genellikle bireylerin Süryani kimliklerini kaybederek bulundukları topluma entegre olmalarına neden olmuştur.
Tarihsel Arka Plan
Süryaniler, tarih boyunca farklı dinî ve sosyal baskılara maruz kalmış, bu süreçte bazıları din değiştirmek zorunda kalmıştır. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde, Süryani bireylerin Müslümanlığa geçtiği belgelenmiştir. Ancak, bu kişiler ve onların torunları zamanla asimile olmuş, Süryani kimliğini ve dilini kaybederek Arap veya Kürt toplulukları içinde yaşamlarını sürdürmüştür.
Günümüzde Müslüman Süryaniler
Müslümanlaşmış Süryanilerin sayısı günümüzde oldukça azdır. Bu bireyler, çoğunlukla asimile olmuş ve özgün etnik kimliklerini yitirmişlerdir. Günümüzde, hem Süryani kimliğini koruyarak hem de Müslüman olarak kendini tanımlayan bireylerin sayısı oldukça sınırlıdır.
Ülke Bazında Müslüman Süryaniler
1. Türkiye
Durum: Türkiye’deki bazı Süryani ailelerinin tarih boyunca Müslümanlaştığı bilinmektedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde (Mardin, Diyarbakır, Midyat) yaşayan bu kişiler zamanla Süryani kimliğinden uzaklaşmış ve Kürt veya Arap topluluklarına karışmıştır.
Sonuç: Bu dönüşüm sonrası Süryani kökenli Müslüman bireylerin büyük bir kısmı Süryani kimliklerini tamamen kaybetmiştir.
2. Suriye
Durum: Suriye’de tarih boyunca Süryani bireylerin bir kısmının Müslüman olduğu belgelenmiştir. Ancak, bu kişiler genellikle Arap kimliği içinde erimiştir.
Sonuç: Süryani kökenli Müslüman bireylerin torunları, günümüzde etnik kökenlerini hatırlamayan topluluklar içinde yaşamaktadır.
3. Irak
Durum: Irak’ta Süryani kökenli az sayıda Müslüman birey bulunduğu bilinmektedir. Bu kişiler de tarih içinde Arap veya Kürt kimliklerini benimsemişlerdir.
Sonuç: Süryani kimliği büyük ölçüde silinmiştir.
4. Lübnan
Durum: Lübnan’da Süryani kökenli Müslümanların sayısı oldukça azdır. Genellikle Arap toplumları içinde kimliklerini kaybetmişlerdir.
5. Ürdün ve İran
Durum: Bu bölgelerde Süryani kökenli Müslümanların varlığı oldukça sınırlıdır. Eğer varsa, bu bireyler zamanla yerel topluluklara karışmıştır.
Asimilasyon ve Kimlik Kaybı
Mevcut veriler, Müslümanlaşmış Süryanilerin büyük ölçüde asimile olduğunu ve özgün etnik kimliklerini kaybettiklerini göstermektedir. Bu kişiler genellikle Arap veya Kürt toplumları içinde kaybolmuş, dil, din ve kültürel miraslarını yitirmiştir. Dolayısıyla, hem Süryani kimliğini hem de Müslümanlığı bir arada sürdüren bireylerin sayısı günümüzde çok azdır.
Bu durum, Süryanilerin tarih boyunca karşılaştığı dinî ve sosyal baskıların, kültürel çeşitliliği nasıl etkilediğini gözler önüne sermektedir. Müslüman Süryaniler üzerine yapılan araştırmalar, bu etnik ve dinî dönüşüm sürecine dair daha fazla bilgi sağlamaya devam etmektedir.
SONUÇ:
Süryaniler, tarih boyunca Hristiyanlığın Mezopotamya’daki temsilcileri olarak önemli bir kültürel ve dini mirasa sahiptir. İslam hâkimiyeti altında huzur bulmuş, Türk devletleriyle dostane ilişkiler kurmuş ve bu ilişkileri tarih boyunca sürdürmüşlerdir. Bugün, dünya çapında dağılmış olsalar da Süryani kültürü ve inancı yaşamaya devam etmektedir.
Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.
Web sitemizde size en iyi deneyimi sunabilmemiz için çerezleri kullanıyoruz. Bu siteyi kullanmaya devam ederseniz, bunu kabul ettiğinizi varsayarız.Tamam
02:00
GÜNCEL
ANALİZ
ANALİZ
ANALİZ
ANALİZ
ANALİZ
