0

BEĞENDİM

1

“Bana Doğru Gelmedi” Diplomasisi: Trump’ın İptali, Gecikmiş Yaptırımlar ve Gösteri Siyaseti

ABD Başkanı Donald Trump’ın, Budapeşte’de yapılması planlanan ancak iptal edilen Putin’in doldurulması için “Bana doğrulanmadı” demesi, bir belgenin aklında değil, kişisel sezgilere endeksli bir gösteri siyasetinin ifşasıdır. görüntüler, hele ki küresel dengeleri bozarlar, “doğru gelme” hissiyle değil; kurumsal hafıza, belleklilik ve planlanabilirlik üzerine kurulu bir stratejiyle yönetilir. Trump’ın son açıklamaları ve Rusya’nın iki büyük enerji şirketi Rosneft ile Lukoil’e “artık zamanının geldiğini gösteren yaptırımlar” için açıkladığı yaptırımlar, bu indirme çıtasının ne kadar aşağıya çekildiğinin belirtilmesi.

Budapeşte’nin Gölgesinde: İptal Edilen Zirvenin Mesajı

Trump, “Hedeflediğimiz işlemlere ulaşamayacağımızı düşündük, bu yüzden iptal ettiğinizi” söylüyor. Peki hedef neydi? Ukrayna savaşında kalıcı ateşkes mi, esir takası mı, enerjisinin devam ettiği istikrar mı, yoksa Kasım ayına politik bir puan yazdırmak mı? Net bir çerçeve yok. Diplomasi, bir liderin iç sesine değil, kurumlar arası koordine ve önceden ilan edilmiş yol haritalarına dayanıklı. Zirveyi iptal etmek, plan baskısını artırmak için bazı zaman bir araç olabilir; fakat gerekçe “bana doğru olmayan” sonuçların ortaya çıkmasıyla, mesaj müzakere müzakeresine değil, iç politikaya uygulanan bir reji hamlesine dönüştü.

Zamanlama Sorunu: Yaptırımlar “Neden Şimdi?”

Trump, Rosneft ve Lukoil’e yönelik yaptırımlar için “Artığın zamanının geldiğini gördüm” diyor. Sorulması gereken basit: Eğer bu yaptırımlar “çok ağır” ve “çok önemli” ise neden bu kadar geç? Eğer gerçekten etkili olacaksa, ömrünün yettiği kadar gecikme Rusya’nın savaş ekonomisine benzer bir şey sunabildi mi? Yokluğun sınırı sınırlı olacaksa, o hâlde bu kararın ağırlığı kelimelerde kalmaktan öteye geçebilecek mi?

Enerjiye yönelik yaptırımlar küresel, petrol arzını ve fiyatlarını doğrudan etkiler. ABD seçimleri için pompa fiyatları, Avrupa için tedarik edilen riskleri, gelişmekte olan ülkeler için döviz ve enflasyon baskısı… Bütün bu denklem, “hissettim” gibi kişisel bir zeminle açıklanamaz. Devlet politikası; Etki analizi, uyumlu koordinasyon ve piyasa hazırlığı gerektirir. Aksi hâlde “sert mesaj” niyetiniz, fiiliyatta hileye “sert geçim” olarak döner.

Gösteri Siyasetinin Kör Noktaları

Trump, Rusya-Ukrayna meselesinde “büyük hayaller kurduğunu” söylüyor. Hayal ettiklerinin yerine geçmez. Liderlik; Kırmızı çizgilerini okunabilen, ara üretebilen, müzakereyi darb-ı bilen mesel haline getirmeden ilerletebilen kapasitedir. “Görüşmeyi iptal etme, sonra üreme” yaklaşımı, dinamizmini yerine getirmekten ziyade, manşet kovalamaya benzer.

Bu yaklaşımın üç temel sorunu var:

1. Tutarsızlık: “Önce iptal, sonra belki” meselesi, muhatabanın uyumu, müttefiklere ise kaygı veriyor.
2. Kurumların bypass edilmesi: Dışişleri Bakanlığı, Ulusal Güvenlik Kurulu ve NATO’nun koordine ettiği ikinci plan yapılıyor.
3. İç politikaya endeks: Dış politika, içerdiği günün değerlerine göre kurgulanıyor; bu da uzun vadeli çıkarları zedeliyor.

“Ağır Yaptırım”ın Testi: Etki, Süre ve Çıkış Stratejisi

Trump, “Bunların uzun sürmesini sağladı. Savaşın sona ermesini sağladı.” diyor. Yaptırımların yaratma gücü, üç bölüm halinde verilen net yanıtla Kullanıcı:

• Etki Tasarımı: Hangi davranış değişikliği hedefleniyor?
• Zaman Ufku: Ne kadar sürecek, hangi döngülerle yaşanacak?
• Çıkış Rampası: Karşı taraf somut adım atıldığında hangi yaptırım kaldırılacak?

“Umut” güzel ama politika değildir. Umut, planı tamamlamaz; planın yokluğunu maskeleyemez. Eğer bu soruların sonuçları kamuoyuna ve müttefiklere açık şekilde verilmiyorsa, “ağır yaptırımlar” beyanının bir liderliğin güzelleşmesinden öte anlam taşımaz.

NATO Bağlamı: Müttefiklerle Uyum mu, Ani Manevra mı?

Trump’ın açıklamaları, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’nin Washington temasları sırasında geldi. Aynı gün içinde “ip-tal/ertele” kararlarının servis edilmesi, müttefiklere “Sizinle miyim, kendi programımla mi?” ikilemi yaşatır. Müttefik diplomasisi, koreografi ister: Ön mutabakat, ortak basın dili, sürprizsiz takvim. Aksi halde, yürümesi gereken ortak çizgi zikzak döner.

Türkiye ve Bölge Açısından

Ankara, savaş maliyetini hem Karadeniz güvenliğinde hem enerji ve gıda koridorlarında ödedi. Türkiye’nin çıkarı; sürekli ateşkes, aralıklar ve enerji verimliliği, bölgesel ekonomik istikrar. Washington’daki zikzaklar, Moskova ve Kiev’le ayrı ayrı kurulan narin dengeyi zorlar. Bugün iptal edilen bir zirve, gelecekte Karadeniz’deki Angajman’da değişiklik yapılabilir. Bu nedenle Ankara’nın çizgisi net olmalı: İlkeli denge, çok ayrılıklar ayrılmış, kurumsal diplomasi. “Bana doğru gelemedi” türü kişisel diploması, ayrıntıyı yorar.

Sonuç: Devlet Ciddiyeti, Manşet Ekonomisine Kurban Edilmemeli

Trump’ın son açıklamaları, dış politikanın kişisel duygu ve algılarına yayılan bir iklimi çağrıştırıyor. Oysa dünya; Ukrayna’daki savaşın patlaması, enerji kırılganlığı ve büyük güç rekabetinin sertleşmesiyle kırılganlığı. Böyle bir tablo, diplomasiyi iptal tuşuyla, yaptırımı duygu yüklemesiyle birlikte ortaya çıktı; Devlet ciddiyetini manşetinden ekonomiye kurban etmektir.

Gerçek yönetim; Planlanabilirlik, kurumsallık, net hedefler ve ölçülebilir sonuçlar üretir. Trump’ın “bana doğru gelmediği”, görüşmeyi iptal ettiği ve “artık zamanı” diye ilan ettiği yaptırımlar olmasına rağmen, dört liderin hiçbirinden memnun olmadığı görüldü. Dünya, beslenme reflekslerine değil; akıllı, şifreli ve hileli bir stratejiye dayanıyordu. Bugün gelinen yerde eleştiri, muhalefet olsun diye değil; Devlet aklını hatırlatmayı unutmayın.