Antik Dönemden Günümüze Faizin Tarihçesi

0

BEĞENDİM

0

Bu yazının içeriği, antik dönemdeki ekonomik uygulamalardan günümüze kadar faiz, tapınaklar, dinler ve bankacılıkla ilgili tarihsel süreçleri ele alıyor.

Antik Dönemden Günümüze Faiz: Ekonomik ve Dini Bir Bakış

Tapınaklar, Faiz ve Din: Ekonominin Dinamikleri Üzerine Bir İnceleme,

Din, Ekonomi ve Faiz: Tarihsel Süreç ve Bankacılığın Doğuşu

1. Antik Dönemde Tapınaklar ve Ekonomik İşlemler (~M.Ö. 3000 – M.Ö. 1000)

İlk ekonomilerde çiftçiler, ürünlerini hükümdarlardan ya da eşkıyalardan korumak amacıyla tapınaklara emanet etmeye başladılar. M.Ö. 3000 civarı: Mezopotamya ve Anadolu’da tarıma dayalı yerleşik toplumlar, tapınakları güvenli bir alan olarak kullanmaya başladılar. Tapınaklar kutsal kabul edildiği için mallar güvence altına alınıyor ve tapınak rahipleri tarafından kayda geçiriliyordu. Bu dönemde tapınaklar, emanet edilen malları güvenle geri almayı sağlarken, zamanla muhafaza bedeli alarak faizli ödünç verme işlemleri yapmaya başladılar.

2. Faizli İşlemlerin Ortaya Çıkışı (~M.Ö. 2000 – M.Ö. 1000)

Başlangıçta güvene dayalı ve bedelsiz olan ödünç verme işlemleri, zamanla tapınakların gelir elde etmek amacıyla faiz almaya başlamasıyla gelişti. M.Ö. 2000 civarı: Faiz oranı, ödünç alınan malın geri ödenmesiyle belirlenen bir oranla (yaklaşık %15) hesaplanıyordu. Tapınaklar, faizli ödünç verme işlemleriyle bankacılık işlevi de görmeye başlar. M.Ö. 1500 – 1000: Mezopotamya, Anadolu ve çevresindeki tapınaklar, faizli ödünç verme işlevine sahip bankacılık rolünü pekiştirir.

3. Tefeciliğin Başlangıcı ve Evrimi (~M.Ö. 1000 – M.S. 500)

Tapınaklardan bağımsız olarak, düşük muhafaza bedeliyle hizmet sunan tefeciler ortaya çıktı. M.Ö. 1000 – 500: Çiftçiler, daha düşük bedellerle hizmet sağlayan tefecilere yönelir. Bunun üzerine tapınak rahipleri faize karşı çıkmaya başlar. M.S. 500: Faize karşı tepkiler artar ve faiz oranları yükselir, tefecilik daha da yayılır. Tefecilik, yüksek faizli işlemlerle çok daha fazla kar sağlama amacıyla büyür.

4. Dinlerde Faize Yönelik Yaklaşımlar (~M.Ö. 1500 – M.S. 600)

Tek tanrılı dinlerde faiz, ilk başındanda, tahrif olmadan önceki dönemlerinde özellikle Yahudi, Hristiyan ve İslam’da haram ya da yasak kabul edilmiştir.
M.Ö. 1500 – 1000: Tevrat’ta faizle ilgili ilk yasaklar yer alır; Yahudiler arasında faiz alınması yasaklanır ancak yabancılara faiz uygulanabilir. M.S. 30-100: İncil‘de, İsa’nın öğretilerinde faizle ilgili dolaylı yasaklamalar ve ödünç verme konusundaki tavsiyeler yer alır. Hristiyanlık başlangıçta faizli işlemlerden uzak durmuş, faiz sadece bazı ticari işlemler için geçerli olmuştur. M.S. 600: Kuran’da faiz (riba) kesin olarak yasaklanır. Faiz almak, şeytanın etkisi olarak tanımlanır ve ciddi bir dini suç olarak kabul edilir.

5. Farklı Dinlerin Faiz Yaklaşımındaki Farklılıklar (~M.Ö. 1500 – M.S. 600)

M.Ö. 1500 – 1000: Tevrat‘ta faiz yasağı yalnızca Yahudiler arasında geçerli olup, diğer halklardan alınmasına izin verilir. Yabancılardan faiz alınabilirken, Yahudiler arasındaki faizli işlemler kesinlikle yasaktır.
M.S. 30-100: İncil‘de faizle ilgili hükümler dolaylıdır ve genel ahlaki öğretilere dayanır. Hristiyanlar başlangıçta faizli işlemlerden uzak durmuşlardır. fakat zamnla ekonomide Yahudilerden geride kaldıklarını anlayınca faizi yaygınlaştırmışlar. Yahudilerse bu arada ekonomiye dünyada hakim olmuşlardır.
M.S. 600: Kuran‘da faiz kesin olarak yasaklanmış ve Müslümanlar arasında faizli işlemler haram kabul edilmiştir. Kuran’daki bu kesin yasak, faizli işlemlerin İslam toplumlarında günümüzde de bu yasak devam etmekte olup, Müslümanlar genel olarak faizde kaçınmakta ve helal ödünç para alma verme yada helal kredi yöntemlerini islami bankacılık yöntemleri ile çözmeye çalışmaktadırlar.

6. Osmanlı ve Faiz Yasağını Aşma Yöntemleri (~1500 – 1800)

Osmanlı İmparatorluğu döneminde bazı alimler ve bazı devlet yetkilileri faiz yasağını aşmak için “hile-i şeriyye” uygulamaları üzerinde düşünmüş ve çalışmışlar.

1500-1800: Osmanlı’da faiz yasağını aşmak için en bilinen yöntemlerden bir diğeri de istiğlal adı verilen bir yöntemdir. Bu yöntemde, kredi almak isteyen kişi malını kredi veren kuruluşa satar ve sonra aynı malı kiralayarak vade sonunda malı geri alır. Bu şekilde faizli işlemler dolaylı olarak aşılmaya çalışılır.
1700’ler: İstiğlal yöntemi, Osmanlı’da yaygınlaşarak, faizli işlem yapılmaksızın kredi elde edilmesini sağlar. Faizin alternatif meşru çözümünü bulma çabaları Osmanlı’da sürekli olarak mevcut olmuş, konuşulmuş, tartışılmış ancak zaman içinde katılım bankacılığı gibi çözümler geliştirilse de, bankacılıkta etkinlik kazanma fırsatı kaçırılmıştır.

7. Yahudilerin Dünya Bankacılığındaki Rolü (~1200 – 1900)

1200-1500: Tevrat’ta yer alan faizle ilgili esneklik, Yahudilerin başka dinlerden olanlara faizli işlemler yapmalarına olanak tanır. Faiz, Yahudilerin dışındaki kişilerle yapılan ticaretin bir parçası olmuştur.
1500-1900: Yahudiler, Avrupa’daki ticaret ve bankacılık sektörlerinde güçlü bir yer edinirler. Faizle ilgili yasakların başka dinler için esnek yorumlanması, Yahudilerin bankacılıkta etkin rol oynamasına olanak tanır. Dünya bankacılığında Yahudilerin etkisi, özellikle orta çağdan sonra artarak 19. yüzyılda zirveye çıkar.

8. Sonuç: Faiz Yasaklarının Ekonomik ve Dini Etkileri (~M.Ö. 3000 – Günümüz)

M.Ö. 3000’lerden günümüze kadar: Faizle ilgili yasaklar, hem dini hem de ekonomik bağlamda uzun bir tarihsel sürecin sonucu olarak ekonomik sistemleri şekillendiren önemli bir faktör olmuştur. Faizle ilgili yasaklar, başlangıçta dini bir kural olarak ortaya çıkmış, zamanla ekonomik yapıları etkilemiş ve günümüze kadar çeşitli yorumlamalarla devam etmiştir. Dini yasaklar ve ekonomik gereklilikler, zaman içinde çeşitli yorumlamalarla piyasayı etkilemiş, faizli işlemlerle ilgili farklı dinler arasında büyük bir ayrım oluşmuştur.

Bu yazının detaylı araştırması aşağıdaki kaynaklardan yapılabilir. Konunun tarihsel derinliği ve çok disiplinli doğası göz önünde bulundurulduğunda, antik ekonomiler, dinler ve faizle ilgili çalışmalara odaklanılabilir. Aşağıda, konuyla ilgili bazı temel kaynak önerileri:

Kitaplar ve Makaleler:

1. “The Origins of Money” – Yale University Press, 2003
   • Ekonomik tarih üzerine yapılan bu çalışma, paranın ve bankacılık sistemlerinin doğuşuna dair önemli bilgiler sunar. Tapınaklar ve ilk bankacılık uygulamaları hakkında geniş bilgiler içerir.
2. “The History of Money” – Jack Weatherford, 1997
   • Paranın tarihsel gelişimi ve ilk bankacılık sistemleri üzerine kapsamlı bir inceleme sunar. Tapınaklar ve faizle ilgili ilk uygulamalar hakkında detaylı bilgi sağlar.
3. “The Economic Dimensions of the Bible” – Edwin K. S. Noyes
   • Tevrat, İncil ve Kuran’daki faizle ilgili hükümlerin ekonomik bağlamda nasıl şekillendiğini inceleyen bir çalışma.
4. “The Theory of Money and Credit” – Ludwig von Mises, 1912
   • Paranın, bankacılığın ve faiz sistemlerinin ekonomik teorisini ele alan klasik bir eser. Modern bankacılığın temelleri üzerine düşünceler sunar.
5. “The Rise and Fall of Ancient Egypt” – Toby Wilkinson, 2010
   • Antik Mısır’daki tapınakların ekonomik rolü üzerine bilgiler sunar. Erken dönemlerde tapınakların ekonomik işlevi hakkında bilgi verir.
6. “A History of Banking in all the Leading Nations” – J. H. Clapham, 1903
   • Dünyanın farklı bölgelerindeki bankacılık tarihini inceleyen eski ama hala geçerli bir kaynaktır. Faizli işlemlerin gelişimi hakkında bilgiler içerir.
7. “Interest and Usury in the Islamic World” – Hassan S. A. Moaddel
   • İslam dünyasında faiz ve usura dair yasakların tarihsel gelişimi ve bu yasakların bankacılık üzerindeki etkilerini inceleyen bir akademik çalışma.
8. “Riba, Bankers, and the Ancient Israelites: A History of Usury” – M. L. M. Marx
   • Faiz, usurya ve ekonomik yasaklarla ilgili eski Yahudi ve Mezopotamya toplumlarındaki uygulamaları ele alan bir araştırma.
9. “The Bible and the Banking System” – William H. Thomas
   • Hristiyanlıkta İncil’deki faiz yasağının bankacılık sistemine etkilerini tartışan bir çalışmadır.
10. “Islamic Banking and Finance: Theories and Practices” – M. Kabir Hassan & Mervyn K. Lewis, 2007

• İslam bankacılığının temellerini ve faiz yasağının bu sistem üzerindeki etkilerini inceleyen bir akademik kitap.

Makale ve Araştırma Raporları:

1. “Usury and the Church: The Changing Relationship Between Religion and Interest” – Journal of Medieval Economic Thought, 2001
   • Hristiyanlıkta faiz yasağının zaman içinde nasıl değiştiği ve bankacılıkla olan ilişkisini inceleyen bir akademik makale.
2. “Interest in the Islamic World: A Historical and Modern Perspective” – The Journal of Islamic Banking & Finance, 2012
   • İslam dünyasında faiz (riba) ve bunun bankacılık sistemleri üzerindeki etkilerini tartışan bir makale.
3. “The Role of Temples in Ancient Economic Systems” – Economic History Review, 2005
   • Antik dünyada tapınakların ekonomik işlevi ve tapınaklara dayalı bankacılık sistemlerinin nasıl işlediği üzerine bir araştırma.
4. “The Impact of Religious Doctrines on Early Economic Practices: The Case of Ancient Mesopotamia” – International Journal of Ancient History, 2010
   • Mezopotamya’daki dini uygulamaların ekonomi üzerindeki etkilerini ve faiz uygulamalarını inceleyen bir makale.
5. “Faith and Finance: The Relationship Between Religion and Economic Practices” – International Journal of Theology and Economics, 2008
   • Dini inançların ekonomik uygulamalarla ilişkisini ele alan bir derleme.

Diğer Kaynaklar:

1. The Bible (Tevrat, İncil, Kuran)
   • Yazının içinde geçen faiz yasaklarının temelleri, doğrudan dini metinlerden alınmıştır. Tevrat, İncil ve Kuran’daki faizle ilgili ayetler, kaynaklarda belirli bir referans noktası olarak kullanılabilir.
2. Historical Records of Babylon and Assyria
   • Mezopotamya’daki tapınak ekonomileri hakkında daha derinlemesine bilgi edinmek için bu antik kayıtlara başvurulabilir.
3. The Oxford Handbook of the History of Money and Credit – 2009
   • Paranın ve bankacılığın tarihsel gelişimi üzerine kapsamlı bir kaynaktır. Yazının genel çerçevesiyle uyumlu bir kitap olup, antik ekonomilerden modern bankacılığa kadar geniş bir bakış açısı sunar.

Bu kaynaklar, yazının temel konuları olan faiz, bankacılık, dinlerin ekonomik etkileri ve tapınak ekonomileri gibi alanları kapsamlı şekilde araştıran eserlerdir.