Tarihi ve manevi simgelerden Hacı Bayramı Veli cami asırlardır vatandaşların uğrak yeri. Dünyanın dört bir yanından gelen turistler Cami ve diğer yapıları gezerek tarihe tanık oluyorlar.

Hacı Bayramı Veli Cami’nin tarihi ise şöyle: Ankara’nın Altındağ ilçesinin Ulus semtinde bulunan caminin ilk zaviye olarak yapılış tarihi hicri 831 yılı (1427/1428); ilk mimarı Mimar Mehmet Bey hakkında ise bilgi bulunmamaktadır. Günümüzdeki mimari yapısı 17. ve 18. yüzyıl camilerinin karakterlerini taşımaktadır. Uzunlamasına dikdörtgen bir plana sahip yapı, taş kaideli, tuğla duvarlı ve kiremit çatılıdır.

Cami, adını bahçesindeki Hacı Bayram Türbesi’nden alır. Mihrap duvarına bitişik olan türbe, 1429 yılında yapılmıştır. Kare planlı, sekizgen tamburlu türbenin üzeri kurşun kubbe ile örtülüdür.
Caminin bahçesinde ayrıca 18. yüzyıla ait Osman Fazıl Paşa türbesi bulunmaktadır. Sekizgen planlı yapı, doğrudan duvarlara oturan bir kubbeyle örtülüdür. Eskiden türbede bulunan Osman Fazıl Paşa’nın sandukası sonradan aile mezarlığına götürülmüştür.

Camii ahşap ve ahşap üzerine kalem-işi süslemeleri, çini süslemeleri bakımından da oldukça zengin bir yapıdır. Cami içindeki ahşaplar üzerinde Nakkaş Mustafa’ya ait boyama nakışlar vardır. Caminin güneydoğu duvarında iki şerefeli bir minare bulunur. Bu minare kare planlı taş kaideli, silindirik tuğla gövdelidir.

Caminin son cemaat yerinin güneye bakan çıkıntı duvarında sülüsle yazılmış kelime-i tevhid mevcuttur. Tek sahınlı iç mekân ahşap tavan ile örtülüdür. Tavanın ortasındaki altıgen biçimli büyük rozet altı sıra çiçekli bordürle çevrelenmiştir. Aynı rozet daha küçük ölçüde kadınlar mahfilinin batısındaki ek mekân tavanının ortasındaki dikdörtgen panoda da yer alır.

Caminin iç mekân tavanındaki pervazlarda çiçek desenleri yer almaktadır. Kadınlar mahfilinde de aynı tip pervazlar kullanılmıştır.

Milyonlarca liralık kurban parasını iç etmişler. Diyanet Vakfı’nda büyük skandal

Caminin alt pencereleri dikdörtgen biçimindedir ve demir parmaklıdır. Dışta sivri kemerli nişlerle kuşatılmıştır. Üst pencereler sivri kemerli, alçı şebekeli ve vitraylı olup etrafları kalem işi bitkisel desenlerle çevrilidir. İç mekânın duvarlarındaki Kütahya çinileri pencere üstlerine kadar yerleştirilmiştir. Çinilerden sonra kalemişi palmetli bordürle düz duvara geçilir.

Alçı mihrap kalıplama tekniği ile yapılmıştır ve mukarnas işlidir. Mihrap alınlığında beş sıra halinde nesih yazılı Kuran sureleri yer almaktadır.

Kelime-i tevhid yazısını süsleme olarak mihrap bordürlerinde de görebiliriz. Boyalı minber kündekârî tekniği ile yapılmıştır ve güzel bir işçilik sergilemektedir.

Cami 1714 yılında Hacı Bayram Veli’nin torunlarından Mehmet Baba tarafından tamir edilmiştir. 1940 yılında da Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilen cami ve külliyesi en son Ankara Büyükşehir Belediyesi öncülüğünde orijinaline uygun olarak yenilenmiş ve 14 Şubat 2011 tarihi itibariyle ibadete açılmıştır. Kapalı alanda dört bin beş yüz, açık alanda bin beş yüz olmak üzere toplam kapasite altı bin kişinin ibadet yapmasına uygun hale getirilmiştir.

Öte yandan külliye etrafında bir çok dini cemaate ait dernek, vakıf ve eğitim merkezi ile mimarı restorasyona uygun yapılmış iş yerleri bulunmakta.

BEDİRHABER ÖZEL